I bob. Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarga ma’naviy tarbiya berishning pedagogik asoslari

1.4. Maktabgacha ta’lim muassasalarida ta’lim jarayonini
tashkil etish

MTM da o’quv yili muayyan yilning 2- sentyabrdan boshlanib, keyingi yilning 1- iyuniga qadar davom etadi va keyingi o’quv yiligacha bo’lgan davr MTMdagi sog’lom-lashtirish davri hisoblanadi.

MTMdagi olib boriladigan ta’lim mazmuni O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlan-
gan va tavsiya etilgan dasturlar asosida belgilanadi.
Tashabbusli dasturlar (u mintaqa yoki MTM turidan kelib chiqqan holda bo’lishi mumkin) ularni tasdiqlash tartibi O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan belgilanadi va tasdiqlangandan keyin bunday dasturlardan foydalanish mumkin.
MTM ning ish rejimi uning nizomi va muassisning qarori bilan belgilanadi.
MTM siga kunduzgi, kechki va kechayu – kunduz faoliyat yuritishiga qonun doirasida ruxsat etiladi.
MTM da bolalarni o’qitish va tarbiyalash davlat tilida olib boriladi. Boshqa tillarda faoliyat yuritishga “Davlat tili” haqidagi O’zbekiston Respublikasi qonunida belgilangan ko’rsatmalar asosida ruxsat etiladi.
MTM da tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda quyidagilarga e’tibor beriladi:

• 
  bolalarning imkoniyatlari;
  
• 
  bolalarning qiziqishlari;
  
• 
  bolalarning ehtiyojlari.
  

Ularni hisobga olgan holda ta’lim – tarbiya jarayonining har xil turlarini rivojlantirish uchun sharoitlar yaratish masalasi ham qaraladi. Bularga quyidagilarni kiritish mumkin:

• 
  MTM – bu jamoaviy qarorlar qabul qilishni o’rganish maktabi bo’lib, unda quyidagilar alohida kasb etadi: tashabbuskorlikka oid harakatlar qilish; umumiy mehnat ko’nikmalarining elementlarini hosil qilish; sport ishlarini bajarishga odatlanish; ijodiy ishlarga o’zini jalb qila olish; rasm chizishga ehtiyoj sezish; raqsga tushishga moyillik uyg’otish; texnik va konstruksion modellashtirish kabi jarayonlarni amalga oshirishda o’zini ko’rsata olish va shu kabilar;.
  
• 
  MTM da bola uchun faoliyat turi oiladagiga nisbatan ko’proq. Bu yerda to’garaklarning xohlaganida bola o’z qiziqishini namoyon qila oladi va unga qatnashishda ham mustaqillik bor;
  
• 
  MTM da bola faoliyat turini erkin va mustaqil tanlash imkoniyati mumkin. Bola bunday o’zida xohlasa raqqos (raqqosa) yoki qo’shiqchi, xohlasa akrabat yoki shaxmatchi (shashka o’yini mohiri), xohlasa avimodelchi yoki konstruktor, xohlasa qo’g’irchoq o’ynovchi yoki yasovchi kabi kasb–hunar elementlarini shakllantirishga erishish mumkin;
  
• 
  MTM dagi faoliyat jamoaviy tarzda olib boriladi. Shuning uchun ham unda ta’lim – tarbiya jarayoni samarali kechadi, ya’ni ular turli xil jarayonlar yoki hodisalar bo’yicha ma’lum (muayyan) bilimga ega bo’ladilar, yoki unday holatlar bo’yicha aniq mahorat yoki ko’nikmalarini yuksaltiradi va shu kabilar.
  

Demak, MTM bolalar uchun yangi jamoa bo’lib, unda bilimlar, ko’nikmalar, TMM ning ichki qonun–qoidalari va xullas tartib–intizomlilik hukm suradigan muhit, ya’ni bola shaxsi shakllanishining dastlabki bosqich.
Shu sababli bolalarning MTM dagi ta’lim – tarbiyaviy ishlarini tashkil etishning tashkiliy – pedagogik ishlar mukammal bo’lishi kerak. MTM sining tarbiyachi va murabbiylarida bunga mos bilim, ko’nikma va malakalar kerak bo’ladi.
Bizning kuzatishlarimiz bo’yicha MTM dagi ta’lim – tarbiya jarayonini quyidagi ko’rinishda ifodaladik.