1. Валюта курсининг динамикасини бевосита аниқловчи ёки халқаро иқтисодий айирбошлаш жараёни билан бевосита боғлиқ бўлган омиллар:
– халқаро айирбошлашда қатнашувчи мамлакатларнинг ялпи мил-лий маҳсулотининг (ЯММ) тўлов баланси;
– пулнинг ички ва ташқи таклифи;
– фоиз ставкалари.
Бу кўрсатилган омилларни сабаб (уюшган) сифатида кўрсатиш мумкин.
2. (Уюшган) сабаб-омилларнинг ўзгаришига таъсир этувчи ва валюта курсини ўрнатиш механизмида бошқарувчи сифатида таъсир этувчи омиллар.
3. Иқтисодий тизимни динамик тизим тенглигидан чиқиб кетиши натижасида юзага келадиган омиллар:
– иқтисодий тангликнинг намоён бўлиши;
– давлат бюджети тақчиллиги
– назоратсиз эмиссия;
– инфляция;
– ички ва ташқи баҳолар ўртасидаги фарқ.
– монопол ишлаб чиқариш;
– пулларнинг хорижий валюта функциясини бажариши.
а) Тўлиқ ҳажмда тўлов воситаси;
б) жамғариш воситаси;
в) Капиталнинг четга оқиб кетиши;
– инвестицияни қисқартириш;
– ишлаб чиқариш ҳажмининг пасайиши.
– ресурслар айланмасида қатнашмаслик;
– истеъмолчилар фойдаларининг пасайиши;
– валюта биржасидаги ўйин;
– товарларнинг «ювилиши»;
– демпинг баҳоларидан фойдаланиш орқали айрим фирма-ларнинг олиб бораётган ташқи савдо фаолияти.
4. Сиёсий омиллар:
– мамлакат пул тизимига бевосита ўзгариш киритувчи сиёсий қарорлар;
– бошқарув тузилмасининг барқарорлик даражаси;
– иқтисодий тизимни бошқаришда ишончлилик даражаси;
– иқтисодий ва сиёсий структура вакилларини бир-бирини тушуна олиш даражаси;
– қонунларни бажарилиш даражаси;
– иқтисодиётда давлат улушининг миқдори;
– мамлакатдаги сиёсий кучлар ўртасидаги келишмовчиликлар даражаси;
– иқтисодиётни кўтариш бўйича аниқ ишланган дастурнинг йўқлиги;
– аҳолининг бошқарув структурасига ишончлилик даражаси;
– хусусий капиталнинг ҳимояланганлик даражаси.
Қонуний меъёрларга ва амалиётга мос ҳолда биржада чет эл валютасининг курсини, қимматли қоғозлар курсини ёхуд товарлар баҳосининг ўрнатилиши, қисқача қилиб айтганда, валюта курсини ўрнатиш котировкалаш деб аталади. Жаҳон амалиётида котировкалашнинг 2 хил усули мавжуд:
Do'stlaringiz bilan baham: |
