Mavzuga oid masala va mashqlar.
1. 2-metilbutandagi birlamchi uglerod atomlari sonini toping.
2. 2,2-dimetilpentanning struktur formulasini yozing.
3. 2,3-dimetilbutanning struktur formulasini yozing va nechta uchlamchi va
birlamchi uglerod atomlari borligini ko’rsating.
4. 1,5-dimetilgeksan tarkibidagi birlamchi va ikkilamchi uglerod atomlari
sonini toping.
5. Ikki mol propandagi uglerod atomlari miqdorini (mol) toping.
6. 0,25 mol alkan tarkibida 12,04·1023 ta vodorod atomi bo‘lsa, ushbu alkanning
nomini toping.
7. 0,75 mol alkan tarkibida 18,06·1023 ta vodorod atomi bo‘lsa, ushbu alkanning
nomini toping
8. 4 mol propandagi uglerod va vodorod atomlari soni ayirmasini toping.
9. 2,5 mol izobutan tarkibidagi uglerod va vodorod atomlari yig‘indisini
toping.
10. Geksanning barcha izomerlarini sturktur formulalarini yozing va ularni
sistematik nomenklatura bo‘yicha nomlang.
11. Ushbu moddalarni sistematik nomenklatura bo‘yicha nomlang.
CH3 CH2 CH
CH2
CH3
CH3 C CH2
CH3
CH3
CH3
CH3 CH CH2
CH3
CH CH3
CH3
CH3 CH2 CH
CH2
CH2
CH3
CH3 CH3
C CH2
CH3
CH3
CH3
CH3
12.2-metilpentandagi uchinchi uglerod atomini oksidlanish darajasinini
toping.
13. 2,2-dimetilpropanning birinchi va ikkinchi uglerod atomlarining oksidlanish
darajasi yig‘indisini toping.
31
7-§. ALKANLARNING OLINISHI VA FIZIK XOSSALARI
Olinishi. To‘yingan uglevodorodlar fransuz kimyogari Adolf Vyurs (1855-
yil) reaksiyasi bo‘yicha galoidalkillarga natriy metalini ta’sir ettirib olinadi:
CH3 I + 2 Na + I CH3 2 Na I + CH3 CH3
C2H5 I + 2 Na + I C2H5 2 Na I + C2H5 C2H5
Metil yodid va etil yodidlar natriy metali bilan ta’sirlashishi natijasida 3 xil
mahsulot propan, etan va butan hosil bo’ladi.
Reaksiya quyidagicha boradi:
1) CH3 J + Na + Na + J CH3 CH3 CH3 + 2NaJ
2) CH3 CH2 J + Na + Na + J CH2 CH3 CH3 CH2 CH2 CH3 + 2NaJ
CH2 CH3 CH3 CH2 CH2 CH3 + 2NaJ
3) CH3 J + Na + Na + J CH2 CH3 CH3 CH2 CH3 + 2NaJ
Bu misolda ham avvalgi kabi 2- metil-2-brompropan va etilbromiddan 3 xil
mahsulot 2,2,3,3-tetrametilgeksan, 2,2-dimetilbutan va butanlar hosil bo’ladi.
CH3 C
CH3
CH3
Br + Na + Na + Br C
CH3
CH3
CH3
CH3 C C CH3 + 2NaBr
CH3CH3
CH3CH3
CH3 CH2 Br + Na + Na + Br CH2 CH3 CH3 CH2 CH2 CH3 + 2NaBr
CH2 CH3 + 2NaBr
CH3 C
CH3
CH3
Br + Na + Na + Br CH2 CH3 CH3 C
CH3
CH3
CH2 CH3 + 2NaBr
32
Do'stlaringiz bilan baham: |