I bob. Tolali optik aloqa tizimlari va tarmoqlariga texnik xizmat ko‘rsatish

Өа apertura
burchagi
21
2
1
Өа
31
(3.2) da adabiyotlarda uchrashi mumkin bo‗lgan, sonli aperturani
hisoblashning ikki formulasi berilgan. Ular sonli aperturaga yaqin
qiymatlarini beradi. Birinchi formula nazariy, ikkinchisi esa amaliy
hisoblashlar uchun ishlatiladi. Bu yerda o‗lchash usullariga bog‗liq holda
k=0,98 yoki k=0,94 (EIA-455-29 yoki EIA-455-44 standartlari bo‗yicha
mos ravishda). Yuqoridagi 2.9-rasm uchun berilgan n1=1,48, n2=1,46
qiymatlar uchun, (2.3) formula bo‗yicha sonli apretura qiymatlari:
0,242487 (nazariy) va 0,237637 (k=0,98) va 0,227938 (k=0,94) (amaliy)
[1].
Sindirish ko‗rsatkichlarining nisbiy farqi Δn quyidagiga teng:




D 
1
1 2
1
2
2
2
1
2 n
n n
n
n n
n
≤a burchak ostida, ya‘ni apretura burchagi doirasida tushgan nurlar
(3.6-rasmdagi nur 1 mos keladi) to‗liq ichki qaytib, optik tola o‗zagi
bo‗ylab uzatiladi. >a apertura burchagi doirasidan katta burchak ostida
tushgan nurlar sinib, o‗zakdan qobiqqa o‗tadi. Bu nurlar qobiq bo‗ylab
tarqalib, asta sekin so‗na boshlaydi yoki qobiqdan chiqib ketadi (3.6-
rasmdagi mos ravishda nur 2 va 21).
Apertura doirasiga mos keluvchi nurlar yo‗naluvchi (nur 1),
aperturadan tashqaridagi nurlar nurlanuvchi (nur 2 va 21) nurlar deyiladi.
Aperturadan tashqaridagi qobiq bo‗ylab tarqaladigan nurlar qobiq bo‗ylab
uzatiluvchi nurlar deyiladi [1].
Eng ko‗p tarqalgan optik tolalarning parametrlarini tipik qiymatlari
3.2-jadvalda keltirilgan [15].
3.2-jadval