I kirish kanveyerlar

3. Reduktorlar
Reduktor (lot. reductor — orqagaqaytaradigan) — 1) aylanmaharakatnibirvaldanikkinchisigauzatishuchunmoʻljallanganqurilmamexanizm.Burovchimomentnioʻzgartiribberadi.R. korpus, tishli (yoki chervyakli) va zanjirli uzatmadan iborat boʻladi. Tishli gʻildiraklar soniga qarab, R.lar bir, ikki va koʻp pogʻonali boʻlishi mumkin. Mas, ikki pogʻonali R. bir juft konus va bir juft silindrik shesternyalardan iborat boʻladi. Uzatish sonini oʻzgartirish mumkin boʻlgan R. uzatmalar qutisi deb ataladi. R. avtomobil, traktor, stanok, yuk koʻtarish hamda yoʻl qurilish mashinalari, pookat stanlaoi va boshqalarda keng qoʻllaniladi; 2) ballon yoki boshqa idishlar ichidagi ish muhiti (gaz yoki bugʻ suyuqlik) bosimini pasaytiradigan yoki bir xidda tutib turadigan qurilma. R.ning asosiy elementi — reduksion klapan. Toʻgʻri va teskari ishlaydigan xillarga boʻlinadi. R. gaz payvand apparatlariga, suyultirilgan gaz balloni bilan gaz plita orasiga va boshqalarga oʻrnatiladi.Mashinaning energiya manbaidan (aksariyat elektr dvigatellar) uning ishbajaruvchi qismiga aylanma xarakatni uning tezligini kamaytirib, uzatishgamo’ljallangan va alloxida korpusga joylashgan tishli yoki chervyakliuzatmalardan tuzilgan mexanizmlar reduktorlar deb Yuritiladi.Demak, odatdagi yoki chervyakli uzatmalar aloxida korpusgajoylashtirilgan bo’lsa, ularni reduktorlar deyish mumkin. Reduktorning o’zigaxos aloxida xususiyatlaridan yana biri aylanma xarakat tezligini uzatishidir,ya’ni reduktorlarda doim uzatish soni U≥1 bo’ladi. Boshqacha qilib aytganda,
reduktorning elektr dvigatelga yaqin joylashgan valining aylanish chastotasiundan keyin joylashgan vallarning chastotasidan doimo katta bo’ladi. Ayrimxollarda vallarning aylanish chastotalari bir xil bo’lishi mumkin. Ma’lumki,quvvat miqdori uncha o’zgarmagan xolda vallardagi aylanish chastotasining
kamayishi ulardagi burovchi momentning kattalashuviga olib keladi, chunkiT=9550 N/𝜔𝜔Nm.
Reduktorlardagi bu xususiyatdan mashina va mexanizmlarni loyixalashdakeng foydalaniladi. Masalan, avtomobillarning tezliklar qutisi deb ataladiganreduktorlari ana shu asosda ishlaydi. Ma’lumki, avtomobilni joydanqo’zg’atishda g’ildiraklardagi burovchi moment odatdagi tekis xarakatvaqtidagi burovchi momentdan katta bo’lishi kerak va aksincha, joyidanqo’zgalgan avtomobil ma’lum tezlikka ega bo’lgach, uning xarakatini davomettirish uchun g’ildirak vallaridagi burovchi momentning ilgarigidek kattaqiymatga ega bo’lishi shart emas. Shuning uchun reduktor vositasidayetaklanuvchi valning aylanish chastotasi pog’onama-pog’ona kattalashtiradi.Ayrim xollarda tuzilishi xuddi reduktorga o’xshash mexanizmlardan aylanmaxarakat tezligini oshirish uchun xam foydalaniladi.Bunday mexanizmlar
multiplikatorlar yoki tezlatuvchilar deb ataladi.Ularda uzatish soni doim U≤1bo’ladi.Xozirgi vaqtda mashinasozlikda ishlatilayotgan reduktorlarning xili judako’p. Reduktorlar mashinasozlikning xar xil soxalarida keng ko’lamdaishlatiladi, shuning uchun ularning kinematikaviy sxemasi va tuzilishi xar xil
bo’ladi.