I kurs talabalari uchn tibbiyot kimyosi fanidan og’zaki savollar javobi

57. xelatlar- mis bilan hosil qilingan kompleks birikmalar. Ikki, uch va ko‘pdentant!i ligandlar halqali xelat kompleks birikmalarni hosil qiladi. Bunday birikmalar metallxelatlar, jarayon

esa xelatlanish jarayoni deyiladi.

Kompleks birikmalar tarkibida metall xelatlar bo'lishi kompleks

birikmalarning barqarorligini oshiradi. Buni L.A.Chugayevning halqalar

qoidasi quyidagicha ta ’riflaydi: metallxelat hosil qilishda ishtirok

etadigan atomlar soni 5 yoki 6 ga teng b o ‘lganda eng katta barqarorlikka

ega bo‘lgan komplekslar hosil b o ‘ladi.

58. Odam organizmida 3% atrofida metallar borligi ma’lum. Ana shu metallar

inson hayot faoliyatini to‘la ta ’minlaydi. Ishqoriy va ishqoriy -

yer metallari kaliy, natriy, kalsiy, magniy eritmada akva ionlar

holatida uchraydi. Ular qon, limfa, to'qimalardagi suyqliklarda

nerv impulslari harakatini ta ’minlaydi.

Odam organizmida 100 mg atrofida siankobalamin (yog‘da

eriydigan vitamin B12) uchraydi. Bu modda gemlarga o'xshash

makrosiklik kompleks birikmadir (28-rasm). Bu birikmada makrosiklik

ligand sifatida tetradentant azot tutgan ligand porfin turadi.

B12 vitamini eritrositlarninig shakllanishi va rivojlanishida muhim

rol o‘ynaydi. B,2 yetishmasligi og‘ir kasallik - kamqonlikka olib

keladi. Saraton kasalligidagi xavfli o ‘smalarning o'sishini platina(II)

kompleks b irikm ala ri sek in la sh tirish i an iqlangan (sis-

[Pt(NH3)2Cl2]). Iridiyning kompleks birikmalaridan (NH3)2[IrCl6]

ham saraton kasalligida foyda beradi. Oltinning -tiospirtlar bilan

hosil qilgan kompleks birikmalari esa sil va moxov kasalligini

davolashda qoilaniladi.

60. Xeloterapiya usuli —

organizm toksik metallar bilan zaharlanganda shu metallar bilan yanada

barqaror kompleks birikma hosil qiluvchi ligandlar (antidotlar) yuborib,

toksik metallarni organizmdan chiqarib yuborishga asoslangan. Bunda

kompleksonlar yordamida metall-ligand balansi hosil qilinadi.

organizmga Cd2+ ionlari tushib qolganda karboangidraza

fermentlari bilan mustahkam kompleks hosil qilib, Zn2+ ionlarini bu

ferment tarkibidan siqib chiqarib, fermentning o ‘z aktivligini yo‘qotishga

olib keladi.

Toksik elemenlartni organizmdan chiqarib yuborish uchun organizmga

yanada barqarorroq kompleks (toksik element bilan) hosil

qiluvchi ligandlar kiritiladi. Xelatoterapiyada qo‘llanadigan ligandlar

antidotlar (zaharga qarshi moddalar) deb ataladi. Ular o ‘z tarkibida

bir nechta funksional guruhlar tutadi, bu guruhlar toksik element

ionlari bilan 5 yoki 6 a’zoli halqa — barqaror kompleks (xelatlar)

hosil qiladi.

61.Kimyoviy kinetika fanining vazfasi..

Kimyoviy reaksiyalarning borish tezligini va tartibini o‘rganadigan soha kimyoviy kinetika deyiladi.Kimyoviy kinetika quyidagilarni o ‘rganadi:

1. Reaksiya tezligining modda tabiatiga, konsentratsiyasiga,

temperaturaga va katalizatorlarga bog‘liqligi.

2. Reaksiya mexanizmini belgilash, ya’ni turli bosqichlarda hosil

bo‘ladigan oraliq moddalar tabiatini aniqlash

62.Kimyoviy reaksiya tezligi.Tasir etuvchi omillar.

Kimyoviy rea k siya la r tezligi deb m a ’lum vaqt birligi ichida

reaksiyaga kirishayotgan birorta modda (yoki reaksiya mahsuloti)

konsentratsiyasining o'zgarishiga aytiladi. Agar t{ vaqtda A moddaning

konsentratsiyasi c, ga, t2 vaqtda esa c2 ga teng bo‘lsa, bu vaqtlar

oralig‘idagi At == t { — t, konsentratsiyaning o ‘zgarishi Ac = c, — c2

bo‘ladi. Reaksiyaning o ‘rtacha tezligi quyidagicha aniqlanadi:

Ba’zi reaksiyalar juda tez, sekund ulushida (portlash bilan),

ba ’zilari esa ju da sekin (yillar mobaynida) sodir bo‘ladi.

Kimyoviy reaksiya tezligiga quyidagi omillar ta ’sir etadi:

1. Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiati.

2. Reaksiyaga kirishayotgan moddalarning konsentratsiyasi.

3. Temperatura.4. Bosim (gazsimon moddalarda)5. Katalizator

63. Massalar ta’siri qonunini qo‘llaganda reaksiya tezligi konsentratsiyaning

nechanchi darajasiga bog‘liqligini ko‘rsatuvchi son

reaksiyaning tartibini ko‘rsatadi.

Reaksiyalar birinchi tartibli ( V = k C ) , ikkinchi ta rtib li

(V = K C 2), uchinchi tartibli ( V — &C3), nolinchi va kasr tartibli

bo‘lishi mumkin. Kasr tartibli reaksiyalar geterogen jarayonlarda

kuzatiladi va bunday reaksiyalarda moddaning reaksion muhitga

kiritilishi uning sarflanishidan yuqori bo‘lar ekan. Nolinchi tartibli

reaksiyalarda ( V = k) reaksiya tezligi konsentratsiyaga bog‘liq emas.

Monomolekularli reaksiyalar, odatda, birinchi tartiblidir:

A->B \ A =>B + C J2 = j + J V=k(J2)

Reaksiya tartibi ~ reaksiya tezligi tenglamasidagi reaksiyaga

kirishayotgan moddalar konsentratsiyalari darajalari yig‘indisiga teng.

Masalan,

SiO (q) + H2 (g) = Si (q) + H20 (s),

v = k ■ c(H2)

bu reaksiya 1-tartibli.

H2 + J2 = 2HI

v = k - c (H2) • c(l2),

bu reaksiya esa 2- tartibli.

64.Reaksiyaning molekulyarligi.

Kimyoviy reaksiyalar mexanizmini aniqlash uchun eksperemental

yo‘l bilan reaksiya tartibini aniqlash zarur.

Reaksiya tartibi ~ reaksiya tezligi tenglamasidagi reaksiyaga

kirishayotgan moddalar konsentratsiyalari darajalari yig‘indisiga teng.

Masalan,SiO (q) + H2 (g) = Si (q) + H20 (s), bu reaksiya 1-tartibli.

H2 + 12 = 2HI bu reaksiya esa 2- tartibli.

Reaksiyaning molekularligi deb, kimyoviy ta ’sirlashishning eng

oddiy k o ‘rinishida qatnashuvchi molekulalar soniga aytiladi.

Reaksiyalar mono-, bi- va uch molekular bo‘lishi mumkin.

1 ta molekula o ‘zgarishi natijasida sodir bo‘ladigan reaksiyalar —

monomolekular reaksiyalar deyiladi:Br2 = 2Br

2 ta molekulaning to ‘qnashuvidan hosil bo‘lgan elementar akt

bimolekular reaksiyalar deyiladi:H2 + Cl2 = 2HC1

Uch m o leku la r reaksiyalarda elementar akt 3 ta molekula

to ‘qnashuvidan sodir boiadi:2NO + 0 2 = 2N 0 2

Amalda uch molekulardan ortiq molekular reaksiyalar uchramaydi,

chunki bir vaqtning o‘zida, bir nuqtada uchta va undan ortiq

65. Kimyoviy reaksiyalami oddiy va murakkab reaksiyalarga bo‘lish

mumkin. Agar reaksiya faqat bir bosqichda borsa, oddiy reaksiya

deyiladi. Parchalanish reaksiyalari oddiy reaksiyalarga misol bo‘ladi.

Oddiy reaksiyalarda reaksiya tenglamasi haqiqatda ketayotgan

reaksiya jarayoniga mos keladi.

Ko‘pchilik reaksiyalar murakkab reaksiyalar bo‘lib, ular bir

neeha bosqichda sodir bo‘ladi. Murakkab reaksiyalar parallel,

ketma-ket, tutash, zanjir reaksiyalarga bo‘linadi.

66. Ketma ket tutash paralel zanjir ryalar

Har biri faol zarrachaning hosil bo‘lishiga olib keladigan ketm a-

ket takrorlanadigan reaksiyalar zanjirli reaksiyalar deyiladi.

Ko‘pchilik fotokimyoviy reaksiyalar zanjirli reaksiyalar hisobla­

nadi; yonish va oksidlanish jarayonlari, kreking, polim erlanish reak-

siyasi. Zanjirli reaksiyalarning zamonaviy nazariyasi 1.1.Semyonov

tom onidan ishlab chiqilgan.

Zanjirli reaksiya 3 bosqichga bo‘linadi:

1) zanjirning vujudga kelishi;

2) zanjirning rivojlanishi;

3) zanjirning uzilishi.

1. Cl2 - 2C1’

2. Cl + H2 = HCl + H

H + Cl2 = HC1 + Cl

3. H + Cl = HC!

Cl + Cl = Cl2

H + H = H2

zanjirning hosil b o ‘lishi

zanjirning o ‘sishi

zanjirning uzilishi

Erkin atomlar, shuningdek erkin radikallar zanjirli reaksiyalarda

faol zarrachalar bo‘lishi m um kin.

Parallelreaksiyalar deb, bir vaqtning oLzida bir nechta yo‘nalishda

boradigan reaksiyalarga aytiladi. Masalan:

K etm a -ket reaksiya deb, oraliq mahsulotlar hosil bo‘lishi bilan

boradigan reaksiyalarga aytiladi. Masalan, rabino‘za (trisaxapid)

gidrolizida avval dlisaxarid, so‘ng monosaxarid hosil bo‘lish reaksiyasi:

c 18H,20 16 + h 2o = c 12H220 n + c6h 12o „

c 12h 22o 11+ h 2o = c 6h 12o6 + c6h I2o6

Agar bir reaksiyaning borishi ikkinchi reaksiyani keltirib chiqarsa,

bunday reaksiyalar a ‘z.aro t a ’sirli reaksiyalar deyiladi.

M asalan, HI to ‘g‘ridan-to‘g‘ri H2C r0 4 bilan reaksiyaga kirish-

m aydi, lekin shu sistemaga ozgina FeO qo‘shilsa, reaksiya osongina

am alga oshadi:

6FeO + 2H2CrO = 3F e,0 , + C r,0 , + 2 H ,02 4 2 3 2 3 2

6HI + 2H 2C r0 4 = 3I2 + Cr20 3 + 5H 20



67. Aktivlanish energiyasi M olekulalar kimyoviy ta ’sirlashishga uchrashi uchun o‘rtacha

energiyadan ko‘proq kinetik energiyaga ega bo‘lishi kerak. Bu energiya

aktivlanish energiyasi deyiladi. Bunday energiyaga ega bo‘lgan moleku­

lalar aktiv m olekulalar hisoblanadi.

Kimyoviy reaksiya vaqtida har doim energiya g‘ovi yengiladi,

uning c h o ‘qqisida reaksiyaning oraliq m ahsuloti — aktivlangan kompleks hosil bo‘ladi. Aktivlanish energiyasi - reaksiyaga kirishayotgan

m oddalarni aktivlangan kom pleksdan ajratib tu rad ig an energiya

g‘ovidir.

Aktivlanish energiyasi ju d a yuqori bo‘lganda energiya g‘ovini

enga oladigan molekulalar soni oz, reaksiya tezligi ju d a kichik buladi.

Reaksiya tezligi konstantasini aktivlanish energiyasiga bog‘liqligini

Arrenius tenglamasi ifodalaydi:



,

68.Kataliz va katalizator. Kimyoviy reaksiya tezligi katalizatorlar ishtirokida ortib boradi.

Katalizatorlar ishtirokida boradigan reaksiyalar katalitik reaksiyalar

deyiladi. Katalizator ta ’sirida reaksiya tezligining o ‘zgarish hodisasi

kataliz deyiladi. Katalizatorlar ishtirokida boradigan jarayon katalitik

jarayon deyiladi. Katalitik reaksiya natijasida katalizator kimyoviy

jihatdan o ‘zgarmay qoladi va uning miqdori doimiyligicha saqlanadi. Gomogen va geterogen kataliz mavjud. Gomogen k a ta lizd a

katalizator va reaksiyaga kirishuvchi moddalar bir xil agrégat holatda

(fazada) bo‘ladi:

2 S 0 3 (g) + 0 2 ( g ) -=>2 S 0 3 (g) (katalizator NO )

Gomogen katalizda katalizator massasining hammasi ishtirok

etadi, shuning uchun kimyoviy reaksiya tezligi uning konsentratsiyasiga

to ‘g‘ri proporsional.

Geterogen yoki kontakt katalizda katalizator odatda qattiq modda

bo‘lib, reaksion aralashma esa suyuq yoki gazsimon holatda boMadi:

4NH3 (g) + 5 0 2 ( g ) => 4 N O (g) + 6H20 (s)(katalizator vanadiy bew oksid)

Geterogen katalizda katalizatorning t a ‘sir etish mexanizmini

adsorbsiya hodisasi asosida tushuntiriladi.

69.Gomogen katalizni ta’sir mexanizmi - gomogen kataliz nazariyasining asosiy mazmuni katalizator bilan maxsulotlarning o’zaro tasirlashib oraliq faol kompleks xosil qilishni tashkil etadi masalan oltingugurt 4 oksidnining oksidlaniw jarayonini olsak. Bunda NO kataliztorligi iwtirokida boradi. NO oksidlaniwi SO2 nisbatan oson o’lib u datslab osidlanib oraliq faol moddani hosil qiladi , ya’ni

NO+O2=>NO2

Keyinchalik azot (IV) oksid SO2ni oksidlab SO3 hosl qiladi 6zi esa yana NO ga aylanadi. Dastlabki NO ning moli oxirida hosil bo’lgan NO moli teng bo’ladi.

NO2+SO2=>SO3+NO

70.Promotr va ingibitorlar.

Ferment aktivligini oshiradigan moddalar aktivatorlar deyiladi, susaytiradigan moddalar esa ingibitorlar deyiladi. Katalizator ishtirokida kimyoviy reaksiya tezligining ortishi musbat kataliz deyiladi.Katalizaator faoliyatini kuchaytiruvchi modda promotr deyiladi

71.Fermentativ kataliz xaqida tushuncha- fermentlar tarkibi faqat oqsil yoki nooqsil qismlaridan iborat bo’lishi mumkin masalan alkogolgegidrogenaza fermanti o’z tarkibida oqsil bilan o’zaro farqli ravishda birikkan 2 ta rux ionini saqlaydi shulardan faqat bittasigina faol markaz vazifasini bajara oladi xolos

Fermentlar biologik katalizatorlar bo‘lib, organizmda modda

almashinuvida sodir bo‘ladigan turli reaksiyalarni boshqarib turadi.

Fermentlar reaksiyaning borish sharoitiga, ya’ni harorat, bosim,

eritma muhiti (pH)ning ta’siriga juda sezgirdir. Kishi organizmida

fermentlar ishtirokida 10000 dan ortiq turli biokimyoviy reaksiyalar

sodir bo‘ladi

72.MIxaelis-Menten tenglamasi va uning mohiyati.

E + S *=s ES » E + P,

bu yerda: E — ferment (enzim); S — substrat (reagent); ES — oraliq kompleks, P — mahsulot. 4

Bu tenglama ilk bor 1913-yilda Mixaelis va Mentenlar tomonidan taklif etilgan bo‘lib, Mixaelis-Mentenning ferment ta’siri mexanizmining tenglamasi deyiladi.

73.Elektro kimyo fani va uning vazifalari.

Elektrokimyo — fizik kimyoning bir bo‘limi bo‘lib, turli sistemalardagi

kimyoviy jarayonlar energiyasining elektr energiyasiga va

aksincha, elektr energiyasini kimyoviy energiyaga aylanishini o‘rganadigan

fandir. Birinchi hodisa galvanik elementlarda, ikkinchi hodisa

esa elektroliz vaqtida yuz beradi. Biokimyoviy jarayonlar borishi natijasida hosil bo‘lgan yoki sarf

bo‘lgan energiyaning miqdorini aniqlash tibbiyotda diagnostika

maqsadida keng qo‘llaniladi.

74.Elektr o’tkazuvchanlik,organizmdagi ahamiyati.

Solishtirma qarshilikka teskari bo‘lgan qiymat 1/p solishtirma

elektr o'tkazuvchanlik deyiladi va yunoncha kappa — % harfi bilan

belgilanadi.Solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik 1 sm3 eritmaning elektr o ‘tkazuvchanligi

bo‘lib, birligi Om • sm-1 orqa miya suyuqligi, qon zardobi, limfa, o‘t suyuqligining

elektr o ‘tkazuvchanligi katta. Muskul, bosh miyaning kulrang

moddasining elektr o ‘tkazuvchanligi nisbatan katta, o‘pka, yurak,

jigarning elektr o ‘tkazuvchanligi ancha kichik. Yog‘, suyak, asab

to‘qimalari, ayniqsa teri (shox qavati) elektr to‘kini yomon o‘tkazadi.

Quruq epidermisning elektr o‘tkazuvchanligi eng kichik.

Hujayralar o ‘rtasida boladigan suyuqlik hujayra suyuqliklariga

qaraganda to ‘kni yahshiroq o‘tkazadi, chunki hujayra membranalari

atrofida bir xil zaryad belgisiga ega bo‘Igan ionlarning yig‘ilishi hisobiga

qutblanish hosil bo‘ladi, oqibatda to‘qimalardan o‘tayotgan o‘zgarmas

tok kuchi kamayadi. To‘qimalardan (hujayralardan) yuqori chastotali

o‘zgaruvchan tok oson o‘tadi, chunki tok yo‘nalishining qisqa vaqt

ichida tez-tez o‘zgarib turishi qutblanish hosil bolishiga to‘sqinlik qiladi

75. 1-turdagi elektrolitlar.Misollar.

1-tur elektrolitlari o’zining tuzi eritmasiga tushirilgan metaldan iborat bo’ladi.Ular eritma bilan qaytar tabiatga ega,faqat kation almashinuvi jarayoni orqali tasirlashadi.Misol;Cu/Cu 2+: Ag/ Ag+.

76. 2-turdagi elektrolitlar.

Bu tur elektrolitlarda metal o’zining qiyin eriydigan tuzi bilan qoplangan bo’ladi va elektrod shu tuz tarkibiga kirgan ion saqlagan va suvda yaxshi eriydigan modda eritmasiga solingan bo’ladi. BUnday elektrodlarga KCl eritmasiga tushirilgan AgCl bilan qoplangan Ag elektrodini misol qilish mumkin.

77.Nernst tenglamasi.

Nernst tenglamasining 3 ta ta’rifi:

1. potensial qiymati haroratga bogiiq;

2. potensial qiymati metall ionlarining faol konsentratsiyasiga bog'liq;

3. elektrod potensiallar qiymatini hisoblashda qo'llanadi.

Metalning elektrot potensiali E metalning xossalariga, eritmadagi metal ionining konsentratsiyasiga va temperaturaga bog’liq. E=Eot RT/nF lna n+

R-gaz doimiysi 8,31. T-absolyut trmperatura. F-faradey 96500. E-normal elektrod potensiali.

78.Normal elektrod potensiali nima?

Metall o ‘z tuzi eritmasiga tushirilganda, vujudga keladigan

potensial elektrod potensiali (E) deyiladi. Agar eritmadagi metall

ionlarining faolligi 1 mol/ l ga teng bo‘lsa, bu holda potensial normal eletrod potensiali ( £°) deyiladi

79.Shisha elektrodi,tuzilishi, tabiatda ahamiyati.

Eleektrodlar potensial qiymatiga ko’ra 3 ga bo’linadi.1.Solishtirish.2. Aniqlash,3.Ion selektiv.

Tashqi muhit komponentlari tasirida o’z potensial qiymatini o’zgartira oladigan elektrodlarga aniqlash elektrodlari deyiladi.Bular 2 ga bo’linadi.Shisha va xingidrin elektrodlari.

Shisha elektrod-uchi sharsimon tuzilishli,diametri 0,01mm, yupqa shisha naycha bo’lib unga 1 mol/l konsentratsiyali HCl solingan.Bu eritmaga sirti AgCl bilan qoplangan Ag elektrodi tushuriladi.Shisha elektrod bilan pH ning kata oralig’ida (pH=2-12) foydalanish mumkin.

80.Xlor kumush elektrodi.

Kumush xlorli elektrod. Bu elektrod KC1 ning to‘yingan eritmasiga

tushirilgan AgCl tuzi bilan qoplangan kumush sim yoki plastinkadan

iborat. Bu elektrodning elektrokimyoviy sxemasi quyidagicha yoziladi:

Ag | AgCl | KC1. Kumush xlorli elektrodning potensiali xlor ionining

faolligiga bog‘liq. Xlor ionining faolligi aCl . = 1 bo‘lganda va 25 °C

temperaturada kumush xlorli elektrod potensiali +222 mV ga teng.

81. Vodorod elektrod. Vodorod elektrod qaytar tabiatli birinchi tur elektrodlarga mansub

bo‘lib, u faqat eritmadagi bitta ionga — vodorod ioniga nisbatan

qaytardir. Bu elektrod eng oddiy holda bir tomoni yopiq bo‘lgan

idishga platina bilan qoplangan platina plastinkadan iborat boiib, u

vodorod ionlari faolligi 1 ga teng bo‘lgan konsentratsiyasi 1 m o l//

sulfat kislota eritmasiga tushirilgan. Bu eritmadan 1 atm (101,325 kPa)

bosim ostida o‘ta toza vodorod o‘tkazilganda gaz yuqoriga ko‘tariladi

va platinada adsorbsiyaVodorod elektrodi juda aniq va sezgirligi juda yuqori bo‘lgani

sababli, va uni tayyorlash va ishlatish texnik qiyinchiliklarga olib

kelgani bois ko‘p hollarda boshqa elektrodlardan foydalaniladi.

82.Kalomel elektrod.

Kalomel elektrodi. Bu elektrod idish tagida joylashgan bir necha

tomchi simob va maydalangan Hg2Cl2 (kalomel)ning ustida KC1 ning

to‘yingan eritmasi quyilgan sistemadan iborat. Kalomel elektrodning

elektrokimyoviy sxemasi quyidagicha yoziladi: Hg | Hg2Cl2 | KC1.

Bu elektrodning potensial qiymati ham xlor ionlarining faolligiga

(KC1 eritmasining konsentratsiyasiga) bog‘liq bo'lib, +246 mV ga

teng.

83.Galvanik element tuzilishi.Yakobi-Daniel elementi.

Galvanik element deb kimyoviy energiyani elektr energiyaga

aylantiradigan va 2 ta o‘z tuzi eritmasiga tushirilgan va bir-biriga

ulangan elektrodlardan tuzilgan sistemaga aytiladi.

Galvanik elementlar:

1) elektrod potensiali belgisi va tabiati bilan farqlanadigan

elektrodlardan, masalan: Zn/Zn2+ (—0,762 V) va Cu/Cu2+ (+0,34 V)

metallardan tuzilgan;

2) bir xil potensial belgisi, ammo turli metallardan iborat

elektrodlardan, masalan Cu/Cu2+ (+0,34 V) va Au/Au+ (+0,70 V)

tashkil topgan;

3) turli konsentratsiyali tuz eritmasiga tushirilgan bir xil metall

elektrodlardan iborat bo'ladi (konsentratsion element deyiladi).

2 metalli galvanik elementlarga Yakobi—Daniel elementini misol

qilib keltirish mumkin. Bu element mis va rux elektrodlarining ulaming

sulfat tuzlari eritmalariga tushirilgan sistemadan iborat. Mis elektrod

Cu2+ ioni bor eritmaga (CuS04 eritmasiga), rux elektrod Zn2+ ioni

bor eritmaga (ZnS04 eritmasiga) tushirilgan . Elektrodlar

o‘zaro sim bilan, eritmalar KC1 ning agar agarli ko‘prikchasi bilan

ulangan. Bu element zanjiri quyidagicha yoziladi:

Cu / CuS04 / KCl / ZnS04 / Zn

84.Oksidlanish-qaytarilish potensiali.

Ikkala holda ham elektrodlar bevosita kimyoviy jarayonda ishtirok

etmaydi,ular faqat elektron o‘tkazgich vazifasini bajaradi. Bu jarayonda

elektrodlarda potensiallar ayirmasi yuzaga keladi va bu potensial redoks

potensial deyiladi. E=Eo+RT/nF ln. Bir xil ionlarning oksidlangan va qaytarilgan shakllarini saqlagan sistemalar oksidlanish-qaytarilish yoki redoks sistemalar deyiladi.

Bularga Fe3+ va Fe2+, Cu2+ va Cu+, Co3+ va Co2+ ion juftlaridan iborat sistemalar kiradi.