I. O’quv materiallar 1- mavzu transport vositalari detallarining ish qobilyatini qayta tiklash texnologiyalari fanining maqsadi va vazifalari reja

Detallarni payvadlash va suyuqlantirib qoplash bilan tiklash. 
 
Payvandlash turlari 
Metalldan yasalgan detallarning ma`lum qismini suyuqqlanish temperaturasigacha 
qizdirib, molequlyar tishlashish quchlaridan foydalangan xolda ajralmas birikma hosil qilish 
jarayoni payvandlash deyiladi. 
Ishlash imkoniyati tiklanayotgan detal yuzasiga s)toklantirilgan metall qatlami qoplash 
jarayoni suyuqlantirib qoplash deb ataladi. Detal materialini suyuqqlantirish usuliga qarab 
payvandlash ikki turga: Gaz alangasida payvandlash va elektr yoyi vositasida payvandlash 
turlariga bo’linadi. Payvandlash mexanizatsiyalashgan va mexanizatsiyalashmagan (dastaki) 
turlariga bo’linadi. Payvandlashning mexanizatsiyalashtirilgan turlariga flyus qatlami ostida, 
ximoyalovchi gazlar muxitida, suv bug’i muxitida, yarim avtomatik va avtomatik 
payvandlash, vibro yoy bilan payvandlash, kantaktlab payvandlash, plazma yoy yordamida 
payvandlash kiradi. Payvandlash turlarining qaysi biri qanday detallar uchun qo’llanilishi 
detal materiali va undagi darzlar, detalning shakli, detalning ish rejimi va boshqa omillarga 
bog’lik. 
- Dastaki Gaz alangasida payvandlash usulidan 2mm gacha qalinlikdagi, kam uglerodli 
va kam legirlangan po’latdan, shuningdek, cho’yan va rangli metallardan tayyorlangan 
detallarni payvandlashda foydalaniladi. 
- Dastaki usulda elektr yeyi vositasida po’lat va cho’yandan murakkab shaklli qilib 

---

25 
yasalgan detallar," shuningdek alyuminiy qotishmalaridan tayyorlangan detallar 
payvandlanadi va ular sirtiga boshqa metall yoki qattiq qotishma suyuqlantirib qoplanadi 
- Argonyoy vositasida dastaki payvandlash usulidan rangli metallardan yasalgan 
detallarni payvandlashda foydalaniladi. 
- Flyus qatlami ostida elektr yoyi vositasida avtomatik payvandlash usuli po’lat va 
rangli metallardan yasalgan, diametri 40 mm dan ortiq bo’lgan tsilindrik yuzalari bor 
detallarni payvandlashda qo’llaniladi. 
- Ximoyalovchi gazlar muxitida elektr yoyi vositasida yarim avtomatik va avtomatik 
payvandlash usullari uglerodli, kam legirlangan va yupqa list po’latlardan yasalgan detallarni 
payvandlashda qo’llaniladi. 
- Suv bug’i muxitida elektr yoyi vositasida yarim avtomatik va avtomatik payvandlash 
usulidan po’lat va cho’yandan yasalgan detallarni payvandlashda foydalaniladi. 
- Plazma yoy vositasida yarim avtomatik va avtomatik payvandlash hamda qattiq 
qotishmalarni suyuqlantirib qoplash usuli qiyin suyuqqlanuvchan metall va qotishmalardan 
tayyorlangan detallar uchun qo’llaniladi. 
Vibro yoy vositasida yarim avtomatik va avtomatik payvandlash usulidan uglerodli va kam 
legirlangan po’latlardan, shuningdek cho’yandan yasalgan detallar uchun foydalaniladi.