I shamshidinov noorganik moddalar va

Nam kataliz usuli bilan vodorod sulfiddan kontakt sulfat kislota 
olish. Nam katalizning mohiyati shundan iboratki, sulfit gazi tarkibidagi 
SO
2
tarkibida anchagina miqdorda suv bug‘lari bo‘ladi, u vanadiyli 
katalizatorda sulfat angidridga oksidlanadi. Gazli aralashma keyinchalik 
kondensatorda sovutiladi, u yerda hosil bo‘ladigan sulfat kislota bug‘lari 
kondensatsiyalanadi. Bu usul bo‘yicha sulfit angidridni sulfat angidridga 
oksidlash suv bug‘i ishtirokida amalga oshiriladi, shu sababli bu usul 
нам kataliz usuli deyiladi. 
Konsentrlangan vodorod sulfiddan sulfat kislota ishlab chiqarish 
sxemasi 1.39-rasmda tasvirlangan. Vodorod sulfid yondirish uchun pech 
3 ga ventilyator 2 orqali uzatiladigan havo bilan aralashmasi beriladi. 
Pechdan 1000
O
C haroratda chiqadigan gaz yuttirish qozoni 4 ga keladi, 
u yerda gaz issiqligidan bug‘ olish uchun foydalaniladi. 450
O
C 
haroratgacha sovutilgan gaz oraliq issiqlik almashtirgichli kontakt jihozi 
5 ga uzatiladi. Kontakt massa orasidan o‘tadigan gazning haroratini 
pasaytirish uchun unga atmosfera havosi kiritiladi. 
1.39-rasm. Yuqori konsentratsiyali sulfit angidrid gazidan sulfat kislota 
ishlab chiqarish sxemasi: 
1-filtr; 2-ventilyator; 3-pech; 4-bug‘li yuttirish qozoni; 5-kontakt jihozi; 6-sovutgich; 7-minora-
kondensator; 8-elektrofiltr; 9-aylanuvchi eritma yig‘gichi; 10-nasos. 
Tarkibida SO
3
va suv bug‘i tutgan kontakt jihozidan chiqadigan gaz 
halqali to‘ldirgich to‘ldirilgan va sulfat kislota bilan sug‘oriladigan 
minorali kondensator 7 ga keladi. Sug‘oriladigan kislotaning harorati 

---

85 
minoraga kirishda 50-60
O
C, minoradan chiqishda esa 80-90
O
C ni tashkil 
etadi. Gazning sovutilishi natijasida sulfat angidrid va suv bug‘idan 
sulfat kislota bug‘lari hosil bo‘ladi, so‘ngra u kondensatsiyalanadi. 
Minora 7 ning pastki qismida gaz tezning sovishi sodir bo‘ladi, shuning 
uchun sulfat kislota bug‘larining yuqori darajada to‘yinishiga olib 
keladi. Bug‘ning bir qismi (35%) bu hajmda tuman hosil qilib 
kondensatlansa, qolgan qismi elektrofiltr 8 da kondensatsiyalantiriladi.