I shamshidinov noorganik moddalar va

Yuqori sifatli sulfat kislota olish. Sulfat kislotaning asosiy miqdori 
(80% dan ko‘p qismi) texnik kontaktli va minorali kislota tarzida 
olinadi. Sulfat kislotaning toza navlariga to‘g‘ri keladigan nisbiy ulushi 
ham keyingi paytlarda ortib bormoqda. Sulfat kislotaning toza navlari 
akkumulyator kislotasi va reaktiv sulfat kislota tarzida ishlab chiqariladi. 

---

79 
1.34-rasmda akkumulyator kislotasi ishlab chiqarish uchun qurilma 
sxemasi tasvirlangan. Bunday qurilma monogidrat absorbenri 2, ikkita 
tomchi ushlagich 1 va 3 (absorber boshida va oxirida) va yordamchi 
jihozlardan iborat aloqida absorbsiya tizimi ko‘rinishida bo‘ladi. 
1.34-rasm. Akkumulyator sulfat kislotasi ishlab chiqarish sxemasi: 
1,3-tomchi ushlagichlar; 2-akkumulyator kislotasi olish uchun monogidratli absorber; 4-
sug‘orish sovutgichlari; 5-aylanma akkumulyator kislotasining yig‘gichi; 6-nasoslar; 7-
akkumulyator kislotasini chiqarib yuborish yig‘gichlari. 
Kislotaga sulfat angidridning absorbsiyalanishi natijasida kislota 
konsentratsiyasi ortib borishi bilan maxsus jihozda olinadigan 
distillangan suv bilan suyultiriladi. Akkumulyator kislotasining sifatini 
oshirish uchun bu qurilmalarga yuqori quvvatli sug‘orish sovutgichlari 4 
o‘rnatiladi, uning quvurlarida kislota kichik tezlik bilan aralashadi, 
buning hisobiga quvurlarning korroziyasi sekinlashadi. Bu maqsadda 
sovutgich quvurlari ferrosilitsiddan tayyorlanadi, yig‘gich va oraliq 
idishlar esa kislotabardosh materiallar bilan himoyalanadi. 
Reaktiv sulfat kislotasi 100% li sulfat angidridni suv bilan suyultirib 
olinadi. Reaktiv sulfat kislotasini sulfat kislotali tizimlar kontakt 
bo‘linmasidan keladigan gazlardan ham olinadi. U holda barbotajli (yoki 
skrubberli) absorber bilan jihozlangan kichik absorbsiya qurilmasi va 
tegishli filtrlar o‘rnatiladi (1.35-rasm). Bunday qurilmalarning barcha 
jihozlari kislotabardosh materiallar yoki emallangan cho‘yandan 
tayyorlanadi. 

---

80 
1.35-rasm. Reaktiv sulfat kislota ishlab chiqarish sxemasi: 
1-oleumli absorber gaz o‘tkazgichi; 2-gaz filtri; 3-barbotajli absorber; 4-SO
2
purkash absorberi; 
5-suv bug‘i kondensatori; 6-havo filtri.