I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Konstitutsiyaviy huquq 2020 @huquq fanidan testlar
|
KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
222 223 mayda fraksiyalarning vujudga kelishiga sabab bo‘ladi va bu hol parlamentda masalalar hal qilinishini qiyinlashtiradi. Proportsional saylov tizimida qonunlarda siyosiy partiyalar, albatta, to‘plashi kerak bo‘lgan ovozlarning zarur miqdori belgilab qo‘yiladi. Bu jamiyatda uncha ahamiyatga ega bo‘lmagan partiyalarning, parlament va quyi vakillik organlarida o‘rin olishga qo‘yilgan to‘siq hisoblanib, u turli mamlakatlarda turlicha (7%, 5%, 3%) bo‘lishi mumkin. Kam sonli deputat o‘rinlari bilan parlamentni band qilish parlament ko‘pchiligini tashkil qilishda muammolarni vujudga keltiradi. Ayniqsa, bu parlamentar respublikalarda jiddiy muammo bo‘ladi. Bir necha partiya fraktsiyalari birlashib ko‘pchilikni tashkil etsada, bu birlikning (bloklarni) buzilib ketishi oson bo‘ladi. Ayrim mamlakatlarda to‘siqlardan o‘ta olmagan partiyalarning olgan ovozlari ko‘p o‘rin olib to‘siqdan o‘tgan partiyalar o‘rtasida taqsimlanadi. Ayrim mamlakatlarda esa ovozlar kuyib ketadi. Proportsional saylov tizimida ovozlarni taqsimlashning turlicha usullari mavjud. Aralash saylov tizimida mamlakatlarda o‘tkaziladigan saylovlarda majoritar tizim ham proportsional tizim ham qo‘llaniladi. Bu oliy va mahalliy vakillik organlarining bittasi mojaritar tizim orqali, bittasi proportsional tizim orqali tashkil etiladi yoki bitta vakillik organini tashkil etishda ikkala tizimdan ham foydalanish mumkin. Ukraina parlamenti Oliy Radaga bo‘lib o‘tgan 2014-yil oktabr saylovlarida saylovning aralash tizimidan foydalanildi. Mamlakatda qaysi saylov tizimidan foydalanishni qonunlarda belgilab qo‘yiladi. Bu tizimning ijobiy tomoni proportsional tizimda partiya ro‘yxati bo‘yicha deputat bo‘la olmagan, lekin ko‘zga ko‘ringan, ko‘pchilikka yoquvchi partiya boshchilari saylovchilarga axborot berib boradi, vakillik organlarida shu okrug saylovchilarining manfaatini ifodalaydi, ularning nomidan faoliyat ko‘rsatadi. Majoritar tizimning salbiy tomoni, unda ko‘plab saylovchilar ovozi kuyib ketadi, saylanmagan nomzodlarga berilgan ovozlar bu 49% gacha bo‘lishi mumkin. Saylov tizimining ikkinchi ko‘p tarqalgan turi proportsional saylov tizimidir. Proportsional saylov tizimi siyosiy partiyalar kuchli mamlakatlarda bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Bunda saylovchi aniq nomzod uchun emas, partiyalar taqdim etgan ro‘yxatga ovoz berish bilan mamlakatdagi siyosiy partiyalarning olib borayotgan yo‘lini, saylov dasturini mа’qullaydi. Saylovda saylovchilarning qancha ovozi to‘plaganligiga qarab parlament vakillik organidagi deputatlik o‘rinlari taqsimlanadi. Bu prinsipda ko‘pchilik ovozlar kuymaydi, ular qanchadir o‘rinlarga ega bo‘ladi. Bu prinsipda ovoz uchun aniq nomzodlar kurashmay partiya ro‘yxatlari orqali Download 1.46 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|