I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

partiyalar uyg‘onishi lozim. Ular balandparvoz gaplarni chetga 
surib, aniq amaliy ishlar bilan odamlarimiz, saylovchilar 
ishonchini qozonishi, ularning qalbidan joy olishi kerak” .
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining inson 
huquqini tartibga soluvchi normalariga Inson huquqlari 
umumjahon deklaratsiyasining asosiy qoida va tamoyillari to‘la 
singdirilgan. Ma’lumki, 2018-yilda ushbu Deklaratsiyaning 70 
yilligi butun dunyoda keng nishonlandi. Shu munosabat bilan 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 5-mayda 
e’lon qilingan “Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi 
qabul qilinganligining 70 yilligiga bag‘ishlangan tadbirlar 
dasturi to‘g‘risida”
9
gi farmoni qabul qilinib, shu farmon 
asosida mamlakatimizda ushbu xalqaro hujjatning mazmun-
mohiyatini keng targ‘ib etish maqsadida maxsus Davlat 
dasturi ishlab chiqildi. Davlat dasturining ijrosini ta’minlash 
maqsadida 2018-yilning noyabr oyida Samarqandda Inson 
huquqlari bo‘yicha Osiyo forumi tashkil etildi.
9 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 5-maydagi “Inson huquqlari 
umumjahon 
deklaratsiyasi qabul qilinganligining 70 yilligiga bag’ishlangan tadbirlar dasturi 
to’g’risida”gi farmoni. //Xalq so’zi, 2018-yil 9-may.

---

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
54
55
konstitutsiyaviy tamoyil so‘zsiz ta’mmlanishi shart “Xalq 
davlat organlariga emas, davlat organlari xalqqa xizmat 
qilishi kerak”, degan masalaga alohida to‘xtalib o‘tdilar
11
. 
Konstitutsiyadagi ushbu moddaning kafolatlari O‘zbekiston 
Respublikasida ayni vaqtlarda amalga oshirilayotgan chuqur 
ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy o‘zgarishlar, islohotlar bilan 
belgilanadi. Bunday islohotlardan ko‘zda tutilgan eng asosiy 
maqsad inson va jamiyat farovonligi ekanligi hech kimga sir 
emas, albatta.
Qonuniylik prinsipi deganda, avvalo, qonunlarni va uning 
asosida qabul qilingan boshqa huquqiy hujjatlarni davlat 
organlari mansabdor shaxslar, fuqarolar tomonidan aniq 
va og‘ishmay bajarilishi lozimligi tushuniladi. Bu davlat 
tuzumidagi demokratizmning ko‘rinishlaridan biri bo‘lib, 
hammaning qonun oldida tengligini o‘rnatadi. Qonuniylik 
prinsipi qonunlarni yuridik hujjatlar tizimida oliy kuchga 
egaligini, barcha uchun barobarligini, jamiyat a’zolarining 
barchasi uchun majburiyligini anglatadi. Shu bilan birga, 
bu prinsip fuqarolarning huquq va erkinliklari og‘ishmay 
ta’minlanishi, fuqarolarga nisbatan davlat organlari va 
mansabdor shaxslarning qandaydir o‘zboshimchaligiga 
yo‘l qo‘ymasligi, fuqarolarning jamiyat, davlat oldidagi 
majburiyatlari qat’iy bajarilishi lozimligini ham nazarda 
tutadi. Bir so‘z bilan aytganda, qonuniylik prinsipi o‘z maqsad 
va mohiyati bilan xalq manfaatlariga xizmat qiladi.
Qonun ustuvorligini ta’minlash bilan bog‘liq vazifalar 2017-
yil 7-fevraldagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-
11 Konstitutsiya - erkin va farovon xayotimiz, mamlakatimizni yanada taraqqiy 
ettirishning mustahkam poydevoridir. //O’zbekistan Respublikasi Prezidenti 
Sh.M.Mirziyoevning O’zbekistan Respublikasi Konstitutsiyasi kabul kilinganining 
25 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasi. Xalq so’zi, 2017-yil 
9-dekabr.
bоshqаrishi yoki qоnun bilаn idоrа qilishi vа tаshkil etuvchi 
qоidаlаr to‘plаmidir.
10
O‘zbekiston Konstitutsiyasida belgilangan mazkur qoida 
davlatimiz faoliyatining eng asosiy prinsiplarini belgilab 
beradi. Bu juda muhimdir. Chunki davlat o‘z faoliyati bilan 
inson va jamiyat taqdirini belgilashi mumkin. Ayniqsa, hozirgi 
vaqtda jamiyat davlatsiz yashay olmasligi hammaga ayon 
bo‘lib qoldi.
Davlatimizning jamiyat hayotida tutgan o‘rnini belgilashda 
uning vazifalariga, funksiyalariga alohida e’tibor berish 
kerak. Davlatning qanday vazifalarni, funksiyalarni amalga 
oshirishiga, boshqacha qilib aytganda, davlat faoliyatiga qarab 
uning mohiyatiga baho beriladi. Agar davlat o‘z faoliyatini, 
avvalo, inson va jamiyat manfaatlarini himoya qilishga 
qaratgan bo‘lsa, uni ijtimoiy adolat va qonuniylik prinsiplari 
asosida amalga oshirib borsa, unday davlatni adolatli, 
demokratik deyish mumkin. Shu bois Konstitutsiyaning 
14-moddasida o‘rnatilgan me’yor O‘zbekiston Respublikasi 
ijtimoiy adolat tantana qilgan jamiyat, xalq hokimiyatchiligi 
qaror topgan davlat ekanligini yaqqol ko‘rsatib turibdi desak, 
aslo yanglishmaymiz. Chunki mazkur modda alohida ravishda 
inson va jamiyat farovonligini, ijtimoiy adolat va qonuniylik 
prinsiplarini davlat faoliyatining ajralmas qismi sifatida e’tirof 
etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 
Konstitutsiya qabul qilinganligining 25 yilligi munosabati 
bilan so‘zlagan ma’ruzasida, “davlat organlarining kundalik 
faoliyatida inson huquq va erkinliklari ustuvorligiga oid 
10 Bradley A.W., Ewing K.D. Constitutional and Administrative Law.Pearson 
Education Limited 2003. – P. 4

---