I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
56
57
Avvalambor  bu  O‘zbekiston  Respublikasining  Prezidenti 
fuqarolarning  huquqlari  va  erkinliklariga,  O‘zbekiston 
Respublikasining  Konstitutsiyasi  va  qonunlariga  rioya 
etilishining  kafili  hisoblanishi,  qonunlarning  bajarilishi 
ustidan  parlament,  jamoatchilik  va  idoraviy  hamda  adliya 
organlarining  nazorati  o‘rnatilganligi,  Konstitutsiyaviy 
sud  qonun  chiqaruvchi  va  ijro  etuvchi  hokimiyatlarning 
hujjatlari  Konstitutsiyaga  qanchalik  mosligiga  doir  ishlarni 
ko‘rishi,  sudning  faoliyati  qonun  ustuvorligini  ta’minlashga 
qaratilganligi, har bir shaxsga o‘z huquq va erkinliklarini sud 
orqali  himoya  qilish,  davlat  organlari,  mansabdor  shaxslar, 
jamoat  birlashmalarining  g‘ayriqonuniy  xatti-harakatlari 
ustidan  sudga  shikoyat  qilish  huquqi  kafolatlanganligi, 
qonunlarning aniq va bir xilda bajarilishi ustidan prokurorlik 
nazorati  mustahkamlanganligi,  tashkilotlarda  yuridik 
xizmatlar  faoliyati  yo‘lga  qo‘yilganligi  kabilarda  bevosita 
namoyon bo‘ladi.
Konstitutsiya va qonun ustunligini ta’minlash mexanizmida 
Konstitutsiyaviy sud alohida o‘rin egallaydi. Konstitutsiyaviy 
sud  insoniyat  tarixida  insonning  konstitutsiyaviy  huquq 
va  erkinliklarini  ishonchli  himoya  qilish,  davlat  hokimiyati 
tarmoqlari  o‘rtasida  o‘zaro  tiyib  turish  va  manfaatlar 
muvozanatini  barpo  etish,  Konstitutsiyaning  ustunligini 
ta’minlash  hamda  uni  maxsus  muhofaza  qilish  maqsadida 
yaratilgan.
O‘zbekiston 
1990-yil 
20-iyundagi 
Mustaqillik 
deklaratsiyasida  “xalqaro  huquqning  umum  e’tirof  etilgan 
prinsiplariga  sodiqligini”  e’lon  qilgan  edi.  Deklaratsiyada 
suverenitet  va  inson  huquqlari  munosabatlarining  quyidagi 
muhim jihati aks ettirilgan: davlat oliy maqsad - inson huquqlari 
va erkinliklarini ta’minlash yo‘lida xizmat qiladi. Shuningdek, 
1992-yilgi  Konstitutsiya  Muqaddimasida  O‘zbekiston  xalqi: 
“xalqaro huquqning umum e’tirof etilgan qoidаlari ustunligini 
4947-sonli Farmoni
12
 bilan tasdiqlangan 2017-2021-yillarda 
O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor 
yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida ham alohida yo‘nalish 
sifatida o‘z ifodasini topdi.
Jamiyatda  qonun  ustuvorligini  ta’minlash  -  amalga 
oshirilayotgan  barcha  islohotlar  samaradorligiga  erishish, 
aholi  turmush  darajasini  oshirish,  mamlakatda  tinchlik, 
totuvlik  va  barqaror  vaziyatni  ta’minlashning  asosiy 
kafolatidir
13
.
Bu  sohada  mavjud  asoslarni  tahlil  qiladigan  bo‘lsak, 
O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  III  bobi 
«Konstitutsiya  va  qonunning  ustunligi»,  deb  nomlanib, 
mazkur bob Konstitutsiyamizning Asosiy prinsiplar bo‘limida 
joylashgan. Nazariyadan ma’lumki, prinsip deganda, rahbariy 
qoidalar  nazarda  tutiladi.  Agar  Konstitutsiyaning  boshqa 
bo‘limlari o‘rtasida qandaydir tushunmovchilik, ziddiyat kelib 
chiqadigan bo‘lsa, masala nazariyaga ko‘ra asosiy prinsiplarga 
tayanilib  hal  qilinishi  kerak.  Shu  ma’noda  Konstitutsiya  va 
qonunning ustunligi prinsipining Asosiy prinsiplar bo‘limida 
joylashtirilganligi  mamlakatimizda  mazkur  prinsipga  ulkan 
ahamiyat berilayotganidan dalolatdir.
Qonun  ustuvor  bo‘lgan  davlatda  erkinlik,  adolat,  tenglik 
kafolatlanadi,  hokimiyatning  shaxsga  ta’siri  chegaralanadi, 
inson huquqlari himoyalanadi, mulk huquqiga rioya qilinadi, 
odil sudlov mustaqil bo‘lib, samarali amalga oshiriladi.
Mamlakatimizda  qonuniylik  va  qonun  ustuvorligini 
ta’minlashning tashkiliy-huquqiy asoslari yaratilgan.
12  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017  yil  7  fevraldagi  PF-4947-sonli 
“O’zbekiston 
Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi 
farmoni. 
Ushbu  Farmon  “Xalq  so’zi”  gazetasining  2017-yil  8-fevraldagi  28  (6722)-sonida 
e’lon qilingan.
13  Mирзиёев  Ш.M.  Миллий  тараққиёт  йўли  мизни  қатъият  билан  давом 
эттириб, янги босқичга кўтарам из. -Тошкент : Ўзбекистан , 2017 - Б .48 .

---