I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
2 5411444856344021189
|
KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
168 169 materiallarni oldindan kelishi talabi, shuningdek,, xabarlar va materiallar, ularning ayrim qismlarini tarqatishga taqiq sifatida ta’riflanadi. “Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida”gi Qonunning 7-moddasiga va “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunning 4-moddasiga muvofiq (“Senzura yo‘l qo‘yilmasligi”) O‘zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalarini tsenzura qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan qonunlarning normalariga binoan e’lon qilinayotgan xabarlar va materiallar oldindan kelishib olinishini, shuningdek, ularning matni o‘zgartirilishini yoki butunlay nashrdan olib qolinishini (efirga berilmasligini) talab qilishga hech kimning haqi yo‘q. “Noshirlik faoliyati to‘g‘risida”gi Qonunning 3-moddasida (“Senzuraga yo‘l qo‘yilmasligi”) belgilanganidek, nashrga tayyorlangan qo‘lyozmalar va materiallami tsenzuradan o‘tkazishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bundan tashqari, “Jurnalistlik faoliyatini himoya qilish to‘g‘risida”gi qonunning 14-moddasida davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar mansabdor shaxslarining tsenzura qilganlik uchun javobgarligi nazarda tutilgan. SHuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004-yil 11-iyundagi qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi to‘g‘risidagi nizomga binoan O‘zbekiston matbuot va axborot agentligining ommaviy axborot vositalarini tsenzura qilishi, materiallami tahrir qilishi va ommaviy axborot vositalari faoliyatiga boshqa har qanday shaklda noqonumy aralashishi qat’iyan taqiqlanadi. Konstitutsiyaning 67-moddasida xalqaro huquqning asosiy tamoyillari aks etadi. Masalan, Inson huquqlari va asosiy erkinliklarini himoya qilish to‘g‘risidagi konvensiyaning ettirilgаn 33 . АQSHdа dаvlаt hоkimiyati vа bоshqаruvi оrgаnlаri fаоliyati оchiqligini tа’minlаngаnlik dаrаjаsini kuzаtib bоrish yuzаsidаn stаtistik mа’lumоtlаr yuritish tizmi hаm yo‘lgа qo‘yilgаn bo‘lib, “Ахbоrоt erkinligi to‘g‘risidа”gi Qоnunning 8.4. qismigа аsоsаn hаr bir muаssаsа kеlgusi kаlеndаr yilining 1 fеvrаlidаn kеchikmаsdаn, АQSH Аdliya vаzirligigа ахbоrоt izlаshni аmаlgа оshiruvchilаrgа jоriy yildа tаqdim etilgаn ахbоrоtlаr bo‘yichа hisоbоt tаqdim etаdi. Mаzkur hisоbоtdа ko‘rib chiqib qаnоаtlаntirilgаn vа rаd etilgаn murоjааtlаr sоni, murоjааtlаrni ko‘rib chiqishgа kеtgаn o‘rtаchа vаqt, to‘lоv аsоsidа vа to‘lоvdаn оzоd qilish аsоsidа qаnоаtlаntirilgаn murоjааtlаr sоni, rаd etilgаn murоjааtlаr sоni kаbi mа’lumоtlаr ko‘sаtilishi bеlgilаngаn. SHuningdеk, ushbu qоnundа mаzkur hisоbоt jаmоаtchilikning tаnishishi uchun rаsmiy mаnbаlаr оrqаli e’lоn qilinishi lоzimligi hаm ko‘rsаtib o‘tilgаn. Litvа Rеspublikаsining 1994-yil 19-mаydа qаbul qilingаn “Hukumаt to‘g‘risidа”gi I-464 Qоnunining 4-mоddаsidа Litvа Rеspublikаsi hukumаtining аsоsiy prinsiplаridаn biri оchiqlik vа оshkоrlik sifаtidа ko‘rsаtib o‘tilgаn. SHungа ko‘rа, vаzirlаr o‘z fаоliyati to‘g‘risidа rаhbаrligi оstidаgi vаzirlikning vеb- sаytlаri оrqаli jаmiyatni хаbаrdоr qilib bоrishgа mаjburliklаri bеlgilаb qo‘yilgаn 34 . Хоrijiy vа milliy qоnunchilikni chuqur tаhlil etilib, “Dаvlаt hоkimiyati vа bоshqаruv оrgаnlаri fа- оliyatining оchiqligi to‘g‘risidа” qоnun qаbul qilindi. Konstitutsiyamizning 67-moddasida belgilanganidek, O‘zbekistonda tsenzuraga yo‘l qo‘yilmaydi. Senzura tushunchasi (lot. “sensura – jiddiy mulohaza, o‘tkir muhokama, talabchan tanqid”) odatda ommaviy axborot vositalariga nisbatan mansabdor shaxslar, davlat idoralari, tashkilotlar, muassasalar yoki jamoat birlashmalari tomonidan xabar va 33 Freedom of Information Act. 5 U.S.C. §552 (а), (1) // source: (http://www. justice.gov,) 34 Constitutional and administrative law / A. W. Bradley and K. D Ewing. 13th ed. Harlow, England ; New York: Longman, c2003. – Рg. 4, 9. |
