I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

Nazorat savollari
1. 
Nilufardoshlar oilasiga mansub o'simliklar qaysi 
muhitda o‘sishga moslashgan?
2. 
Oila vakillari hayotiy shakliga ko‘ra qanday 
o'simliklar hisoblanadi?
3. 
Oq nilufar o'simligining gul qismlari nechtadan 
bolib gul o‘mida joylashgan?
4. 
Urug'chi neehta meva bargchaning qo'shilishidan 
hosil bolgan?
55

---

• O'rganilayotgan vakilning sistematik o'rni
• Ayiqtovonkabilar ajdodchasi -Ranunculidae
• Ayiqtovonn amolar qabilasi - Ranunculales
• Ayiqtovondoshlar oilasi - Ranunculaceae 
Vakillari:
1. Oq parpi - Aconitum talassicum
2. Sharq iloncho'pi - Clematis orientalis
3. Ekma sedana - Nigella sativa
4. Isfarak - Delphinium barbatum.
5. O'rmalovchi ayiqtovon - Ranunculus repens (14-rasm)
Mavzuning maqsadi: Oilalarga man sub o'simlik­
larning anatomo-morfologik tuzilishini, ko'payishini, 
turlar sonini, tarqalishi va ekologiyasini, tizimda tutgan 
o'rnini, muhim vakillarining ilmiy (lotincha) nomlarini 
va ahamiyatini o'rganish.
Kerakli jihozlar: gerbariylar, o'sim liklar aniqla- 
gichi, rasm lar, jadvallar, fiksatsiya qilingan gullar, 
m evalar, lupa, pintset, preporval nina va boshqalar.
Nazariy tushuncha: Ayiqtovondoshlar oilasi 50 
turkum, 
2 0 0 0 turni birlashtirib, asosan ko'p yillik va 
bir yillik o'tlar, ba'zan chala butalar yoki lianasimon 
o'sim liklardan iborat. O ila vakillarining barglari oddiy, 
bo'laklarga bo'lingan, poyada ketma-ket joylashgan. 
Gullari to'g'ri va noto'g'ri, gulqo'rg'oni oddiy va qo'sh 
gu lqo'rg'on li, y a 'n i kosacha va gu ltojibarglarga ega. 
C h angchi va urug'chilar soni cheksiz. Tugunchasi 
ustki. 
Gul qismlari ketma-ket, 
halqasimon bo'lib 
joylashgan. Mevasi bargakcha, to'p bargak, yong'oqcha 
ba'zan rezavor meva yoki ko'sakcha.
Aham iyati: Bu oila o'sim liklari tarkibida alkaloid- 
lar, 
glikazidlar, 
saponinlar bo'lib, 
zaharli o'tlar 
hisoblanadi. Tibbiyotda ulardan dori tayyorlashda 
foydalaniladi.