I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

23-rasm. Itburun namatagi. 
1-gulli novda; 2-gulining bo'yiga kesimi; 
3-urug‘chi; 4-5-meva va lining bo'yiga kesimi; 6-gul diagrammasi
82

---

Bu oilachaga o't, chalabuta va buta o'simliklar kira- 
di. Barglari patsimon, murakkab yoki o'yilgan oddiy, 
yonbargchali. Poyasi ko'pincha tikanli. G ulqo'r-g'oni 
m urakkab, changchilar soni ko'p, urug'chisi bitta y o ­
ki ko'p m eva bargchadan tashkil topgan. Gul o'rni bo- 
tiq yoki qavariq. Tugunchasi ustki yoki o'rta. Mevasi - 
yong'oqcha yoki murakkab danakchali meva.
v) Olm adoshchalar-Pom oideae
Bu oilachaning vakillari daraxt va buta o'simlik- 
lardir. Ularning barglari, oddiy, ba'zan murakkab, 
yonbargchali. Gulkosacha va gultojibargi 5 tadan jo y ­
lashgan. Changchilari soni ko'p. Urug'chisi bitta, b a '­
zan 2-5 ta m evabargchadan iborat. Gul o'rni botiq. 
Tugunchasi ostki, mevasi - sersuv soxta meva. 
g) O lxo‘ridoshchalar -Prunoideae
Olxo'ridoshchalar vakillari daraxt va buta o'simlik- 
lardir. Barglari oddiy, butun, poyaga ketma-ket jo y ­
lashgan. Gulqo'rg'oni murakkab, 5 tadan joylashgan. 
Changchilari 10-20 ta. Urug'chisi bitta m evabargcha­
dan hosil bo'lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi quruq 
yoki sersuv, danakcha.
Aham iyati: Atirguldoshlar oilasining ko'pchilik va­
killari oziq-ovqat o'simligi hisoblanadi. Ularning m eva­
si tarkibida qand moddalari, har xil organik kislotalar, 
vitaminlar va efir moylari uchraydi. Shuningdek, bir 
qancha turlari tibbiyotda dori tayyorlashda, manzarali 
o'simlik sifatida istirohat bog'larida ekib o'stirib kelin- 
moqda.
Ishni bajarish tartibi va topshiriqlar:
1. Gerbariy na'munalaridan foydalanib, Atirgul-doshlar 
oilasining umumiy morfologik belgilari bilan tanishing 
va oilachalaming bir-biridan farqlang.
2. Har bir oilacha vakillaridan birini alohida ajrating, 
ularning bargiga (oddiy yoki murakkabligiga), to'pguli- 
ga, ayniqsa gul qismiga, kosachabarg, gultojibarg,
83

---

changchi, m eva xillariga e'tibor bering va ularning 
rasm larini chizing. Gul formulalarini tuzing;
a) Tubulg‘ic!oshchalar. *v Ca^jCosAjoo) Ggi 
bj Itburundoshchalar. * Ca;;„Co.sA(,x,i Goo 
v) Olmadoshchalar. 
*v CaisjCosAjoo) 
G (F^5> 
g) Olxo'ridoshchalar 
* •' Ca^CosA 
s,ooG(i)