I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

24-rasm. K c‘k no‘xot. 1-novdada hosil bo'lgan gul, rneva va barglar;
2-gulining umumiy ko'rinishi; 3-gultojibarglar (p-elkan, v-esNzak, 
l-qayiqchaj; 4 -changchilar; 5-urug'c.hi 
A h a m iy a ti: Bu oila vakillarin in g ildizlari tuganak 
bakteriyalar bilan birga sim bioz holatda yashab 
atm osferadagi erkin azotni o'zlashtirish qobilyatiga 
ega. Shuning uchun ham almashlab ekishda keng 
foydalaniladi. Oilaning bir qancha turlari tarkibida 
oqsil b o lg a n lig i uchun, to'yim li ovqat sifatida ishla- 
tilatiladi. B a 'zi vakillaridan moy, b o ‘yoq va dorilar 
tayyorlanadi. Manzarali o'sim lik sifatida ham ayrim 
turlari ekib o'stiriladi.
Ishni bajarish tartibi va topshiriqlar:
1. Gerbariylardan foydalanib, oilaning umumiy morfo- 
logik belgilari bilan tanishing, aniqlagich yordamida 
turkumlarini bir-biridan farqlang.
2. Oila vakillaridan birini alohida ajrating. Uning poya 
tuzilishiga, barg va yon barglarning shakliga, gajak- 
larni hosil bolishiga, to'pgullariga, gul qismlariga, ko- 
sacha, gultojibarglariga, changchilarning chang iplarini 
qo'shilgan yoki qo'shilmaganligiga, urug'chining tuzili­
shiga, m eva va urug'chining shakllariga e'tibor bering
86

---

va ularning rasmlarini chizing.
Gul formulasini tuzing.
Ko'kno'xot: ■/• $ Ca<
5)Coi+2+(2)A (9)+iG(i)
Nazorat savollari
1. Burchoqdoshlar oilasining yer yuzida nechta turkum 
va turi uchraydi?
2. Oila vakillari qanday tipdagi to'pgullarni hosil qiladi?
3. Gullarini tuzilishida qanday o'ziga xoslik mavjud?
4. Oila vakillaridan qaysi birlarini ilmiy nomlarini 
bilasiz?
M AVZU: Z ira d o sh la r oilasi
• O'rgamlayotgan vakilning sistematik o'rni
• Ra’no kabilar ajdodchasi -Rosidae
• Ziranamolar qabilasi - Apiales
• Ziradoshlar (soyabonguldoshlar) oilasi - Apiaceae 
Vakillari:
1. Sassiq kovrak - Ferula assa-foetida
2. Veneratoj so'zanak- Scandix pecten - Veneris
3. Keng bargli chaqamig' - Turgenia latifolia
4. Yalong'och gulli sel’derey - Apium nudiflora
5. Zira- Bunium persicum
6 . Sassiq alaf - Conium maculatum
7. Yirikbargli alqor - Mediasia macrophyllum
8 . Ukrop, shivid - Anethum graveolens
9. Kashnich - Cariandrum sativum
10. Yovvoyi sabzi - Daucus carota (25-rasm)