I X t I o L o g I y a

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

17-MA’RUZA 
Mavzu: Suyak ganoidli baliqlar va ularning umumiy tuzilishi. Tarqalishi, biologiyasi 
va sanoatdagi ahamiyati.
Reja: 
1. Suyak ganoidli baliqlar va ularning umumiy tuzilishi.
2. Tarqalishi, biologiyasi va sanoatdagi ahamiyati. 
 
 
Tayanch iboralar: vebyer apparati, pilorik pridatkilar, akklimatizatsiya, ikra, mezokaroid, 
sikloid, metamormoz, Pilorik pridatkilar, akklimatizatsiya, ikra. 
 
Suyakli ganoidlar (Holostei) katta turkumidan hozirgi vaqtda faqat ikkita vakili kaymon 
baliq ikki panserli cho‘rtan baliq va loyqa baliq (Amiya) saqlanib qolgan. Bu baliqlar ichaklarida 
ham osyotrsimon baliqlardagi singari spiral klapani, yuraklarida arterial konus saqlangan, ustki 
ensa suyagi yo‘q.
Suyakli ganoidlar katta turkumi vakillari: kaymon balig‘i va loyqa baliq SHimoliy 
Amerika suvlarida yashaydi. 
Xarakterli belgilari: ichaklarida spiral klapan mavjud, arterial konus saqlangan, bosh 
suyagining aksariyat qismi tog‘aydan iborat.
Suyakli baliqlar sinfi va ularning xarakterli belgilari. sistematikasi. Suyakli baliqlar 
sinfiga keng qanotli (panja qanotli) va chetka qanotli baliqlar kenja sinflari kiradi.
Suyakli baliqlar sinfiga baliqlar katta sinfiga mansub juda ko‘p baliq turlari kiradi. 
Suyakli baliqlar xilma-xil suvlarda tarkalgan. Suyakli baliqlarning suyaklardan tuzilgan jabra 
qopqog‘i bo‘ylab, bu qopqoq jabra teshigining ustidan qoplab, jabra apparatining ancha 
mukammallashtiradi va ikkilamchi jag‘i qoplagich suyaklardir. Skeletida xamma vaqt ma’lum 
miqdorda qoplagich suyaklar bo‘ladi. Ichki skeletida, garchi qisman bo‘lsa xam, albatta suyak 
bo‘ladi. Tangachalari ganoid ikki suyak tangacha bo‘ladi. Ikki xil nafas oluvchi baliqlardan 
tashqari, barcha suyakli baliqlarning suzgich qanotlarini suyak shulalar tutib turadi. Jabralararo 
to‘sik yoki kichkina yoki umuman bo‘lmaydi. SHuning uchun jabra yaproqlari bevosita jabra
yoylariga o‘rnashadi. Erkaklarida juft kopulyativ organi yo‘q. Ikralari mayda va urug‘lanish 
tashqi bo‘ladi. 
Suyakli baliqlar sinfining xarakterli belgilari misolida zog‘ora baliqning tashqi va ichki 
tuzilishi. Zog‘ora baliqning gavdasi duksimon bo‘lib, yon tomondan birmuncha qisilib kelgan. 
O‘tkir uchli boshi tanasi bilan qo‘shilib ketadi. Tanasi esa torayib borib dum bo‘limiga aylanadi. 
Orqa chiqaruv teshigining bevosita orqa tomonida siydik tanosil so‘rg‘ichi joylashgan bo‘lib, 
unda jinsiy teshik va uning orqasida siydik teshigi bo‘ladi. Ko‘krak suzgich qanotlari gavdaning 
ikki yonida jabra yoriqlari orqasiga joylashgan, qorin suzgich qanotlari qorin tomonga 
o‘rnashgan. Toq suzgich qanotlari ikkita orqa suzgich qanotdan, dum suzgich qanot bilan orqa 
chiqaruv suzgich qanotlaridan iborat. Zog‘ora baliqning barcha suzgich qanotlarini suyak 
shu’lalar tutib turadi. Dumi gomotserkal tipda yani teng suzgich qanotli. qovoqlari bulmaydi. 
boshining ustki tomonida ko‘zining oldida bir juft burun teshigi bor. Boshining orqasida–
tanasining ikki yonida jabra qopqoqlari bor, undan pastroqda jabra pardasining tutib turadigan 
shullalar bor. Dum suzgich qanoti dum bilan birga rol vazifasini bajaradi. Juft suzgich 
qanotlarining yordami bilan baliq o‘ng va chap tomonlarga buriladi. Bundan tashqari gavdani 
tutib turishga xam yordam beradi. Agar juft suzgich qanotlari kesib tashlansa baliq 
chalqanchasiga ag‘dariladi.

---