Ибрайым Юсупов

Poemaları. İbrayım Yusupovtıń eń dáslepki «Joldas muǵallim» poemasınan baslap, sońǵı jazılǵan poemalarına shekem onıń izleniwshiligin, tematikalıq jaqtan hár túrliligin bayqawǵa boladı.
«Gilemshi hayal haqqında haqıyqatlıq» poemasında túrkmen hayal-qızlarınıń awır táǵdirin súwretlep, sawsaqtan óneri tógilgen bul ájayıp adamlardın qayǵılı ómirin sheberlik penen ashadı.
Túrkmen qızın yawmıt sárdarı hayal ústine aladı, qolınan óneri tamǵan kelinshek qızlı bolıp, óziniń ónerin qızına ótkeredi. Olar toqıǵan gilemlerdiń dańqı pútkil shıǵısqa ańız bolıp taraydı, buǵan Xiywa xanı ashıq boladı. Xan qızdıń ózine emes, ónerine ashıq. Qız xan sarayına aldırıladı. Xan saltanatı ushın gilem toqıwdan ol bas tartadı. Óytkeni, ol toqıǵan gilem, biylewshilerdiń baq talas hám dúńya toplaw ushın esapsız qırǵın jawgershiligine sebep boldı. Qız zindanǵa taslanadı.

Dóndi gilem geyde tawıs párindey,

Aspandaǵı ayqulaqtay qubıldı,
Geyde gilem Feruzanıń gúlindey,
Sulıwlıqtıń bar sheginen shıǵındı.

Hár kúni bir kirpik ıshqı otınday,

Zer shashaǵı jalın bolıp lawladı,
Gá ǵıjladı seksewildiń shoǵınday,
Gá tandırday ushqın shashıp lawladı.

Shıǵarmada xalıq poeziyasınıń romantikalıq ruwxı, til sheberligi jaqsı sińgen, gilemshi hayaldıń túrkmen aydımında óziniń tuwǵan obasın eske túsiriwleri. Shayır gilemshi hayaldıń awır miynetin romantikalıq kóterińkilik penen jırlaydı, onıń kóz tartqan naǵısı janlandırıladı:

Ózim tańlap qılshıq tarttım túbitten,

Ózim iyirip belli jandı qıynadım,
Kesteleri kewlimdegi úmittiń,
Sheshek atqan shámeninen jıynadım.

Sarı boyaw – kewlimdegi qayǵı-muń,

Qara boyaw - táǵdirimniń gúwası,
Jasıl boyaw - ármanları jaslıqtıń,
Qızıl boyaw – júregimniń jarası.

Haqıyqatında da, xalıqtıń túsiniginde usılayınsha aytıladı, avtor usı túsinikti poetikalıq formada uǵımlı jetkeredi.

«Gilemshi hayal haqqında haqıyqatlıq» shıǵarması doslıq haqqında, táǵdirles xalıqlardıń ótken ómiri hám búgingisi haqqında jazılǵan shıǵarma boldı.