Ибрайым Юсупов

«Traktorshı» gúrrińinde Nurılla neshe jıldan beri traktorshı bolsa da, bir gazeta betinde maqtalmaǵan, ya bayraq alıp kórmegen Názigúl jeńgeydiń kúyewin usı kemshiligin aytıp házillesken sózi menen gúrriń baslanadı. Nurılla traktorshı bolıp júrgenin «sawatsızlıǵımnan, bolmasa keńse xızmetkeri bolar edim» deydi. Endi jalǵız ulı Abdullanı oqıtıp xızmetker etpekshi. Usınday úmitler menen otırǵanda Abdulla orta mektepti pitkerip traktorshı bolıp isleymen deydi. Bunı esitip Nurılla balasınan qattı qapa boladı. Balası ákesiniń qasında islep zor jetiskenlikke erisedi, olar kolxozdıń kóshpeli Qızıl Bayraǵın aladı. Ómir boyı traktorshı bolıp islese de bayraq alıp kórmegen Nurıllanıń endi júzi jarqın, ol balasın alǵıslaydı. Onıń gúrrińleriniń tiykarında bir nátiyje jatı, ol nátiyje násiyat úyretiw xarakterin tutıp syujeti real turmıs haqıyqatlıǵınan alındı.
1957-jılı «Jetkinshek» gazetasınıń betinde «Muǵallimge raxmet» povesti járiyalandı. Usı kishkene povesti menen jas jazıwshı jámiyetshiliktiń dıqqatın ózine awdarıp, qáleminiń kelesheginen dóretiwshilik múmkinshiliginiń baylıǵınan derek berdi. T.Qayıpbergenovtiń «Muǵallimge raxmet» povesti avtordı jámiyetshilikke jazıwshı sıpatında tanıtqan birinshi shıǵarması.
Povesttiń syujeti kútá ápiwayı, ol kolxozlasıw jıllarındaǵı awıl turmısın sóz etedi. Kolxozlasıw dáwirin sóz etkeni menen birinshi orınǵa kolxoz dúziw máselesi alınbaǵan, adamlardıń sanasındaǵı ózgeristi beriwge olardıń jańa zaman adamı bolıp ózgeriwin alǵan.
Povestte waqıya shıǵarmanıń kishkene qaharmanı Turdımurattıń tilinen bayan etilgen. Povest` eski jámiyettiń jańa jámiyetke ótip atırǵan jas balanıń gúrrińi. Dáslep onıń eski kóz-qarasınan jańa turmıs haqıyqatlıǵı ashıladı, mollanıń túsindiriwinshe muǵallim uradı, shashı albaslıday. Turdımurat ushın awılǵa kelgen muǵallim onıń sóylegen sózleri, háreketi pútkilley jat hám ersi. Jańa turmıs haqıyqatlıǵı onıń dáslepki muǵallimge degen kóz-qarasın ózgertedi, endi ol ózindegi usı jańa kóz-qaras penen eski zaman haqıyqatlıǵına qaraydı. Muǵallim Turdımurat ushın keleshekke jol siltewshi haqıyqıy ustaz bolıp tanıladı. Burın muǵallimnen qashıwǵa úgitlep júrgen sıylı mollası urlıq etedi, ótirik sóyleydi, usılardı kórip turǵan Turdımurat eski zamannıń artta qalıwshılıǵınıń ústinen kúledi.
Povesttiń qaharmanı Turdımurat, Sársenbay, Gúlay, Serjan, Turdıbay – kishkene qaharmanlar hám olardı izine ertken awıl muǵallimi. Jazıwshı qaharman etiw ushın astın sızıp kórsetpeydi, olardı usı qaharman etip turǵan isiniń ózi ápiwayı istey etip berilgen. Muǵallim úyretken hárip, muǵallim bergen bilim, muǵallim siltegen jol oqıwshılardı tek usılay islewge iytermeleydi. Onıń ápiwayılıǵı oqıwshılardıń kolxoz múlkine janı ashıwı, kolxoz dushpanlarına degen jek kóriwshiligi, jámiyet múlkine qıraǵılıǵı, saqlıǵı olardıń sanasında qáliplesken zańlı nársedey etip berilgen. Usı jańa zaman adamınıń qaharmanlıq, erlik islewge, xalıqqa payda keltiriwge umtılıwınan onıń sulıw ishki dúńyası ashıladı. Povestte balanıń sırtqı dúńyasındaǵı ózgerislerdi qabıl etiwi, alǵan tásirleri, balalar dúńyasınıń haqıyqatlıqqa degen súyiwshiligi kútá ıqsham, kórkem ashılǵan. Shıǵarmada waqıyanıń rawajlanıwın sırtqı dúńyadaǵı ózgerislerdiń ishki dúńyasına tásiri, ol tiykarında oyanǵan jańa nárse shıǵarmanıń tiykarın quraydı. «Muǵallimge raxmet» kishkene Turdımurattıń muǵallim bergen bilimnen kózi ashılıp, jańa zamanǵa jańa adam bolıp adım atlawı, onı usı jolǵa salǵan ádiwli muǵallimine raxmeti, bul barlıq jańa zaman balalarınıń jańa zamanǵa ılayıq tárbiya bergen muǵallimine alǵısı, raxmeti.