Ichak bakteriyalari oilasiga mansub mikroblar

Hayvonlarga nisbatan patogenligi. Ichak tayoqchasining ayrim seroguruhlari hali emadigan buzoqchalarda ich ketishi bilan kechadigan me’d-a-ichak yo'lining og'ir, ko'pincha o'lim bilan tugaydigan kasalligini keltir ib chiqaradi. Esherixiyning enteropatogen kulturasini quyon, dengiz cho'chqachasi, oq sichqon venasiga yoki qorin bo'shlig'iga yuborilganda sep sis va peritonit rivojlanib, hayvonlar nobud bo'ladi. Teri ostiga yuborilg
an d a shu joyda yallig'lanish rivojlanib, abssessga aylanadi.
Odamlardagi patogenezi. Esherixiylar shartli-patogen mikroorgan izmlardir. Ularning oddiy sharoitda yashab kasallik qo'zg'atmaydigan odam uchun foydali (kommensal) turlari mavjud.

Esherixiylar tif, paratif, ichburug' va ichakda yiring paydo qiladigan turi bakteriyalarga nisbatan antagonistdir. Bundan tashqari, u la r organism uchun z a ru r m o d d a la r, fermen t va vitaminla rni s in te z q ilad i.

Esherixiylarning entero bak teriy a la r o ila sig a m a n su b p a to g en
mikroblaming ko'payishini to'xtatish xususiyatidan foydalan ib, ulardan
ichak kasalliklarini davolash va oldini olish uchun ishlatiladigan biologik
preparatlar (kolibakterin, koli-autovaksina) tayyorlanadi.
Patogen ichak tayoqchasi klinik belgilari og'ir kechishi va davom etishi
bilan bir-biridan farq qiladigan yuqumli kasalliklami keltirib chiqaradi. Ichak tayoqchasi, asosan, koli-enterit kasalligining qo'zg'atuvchisi hisoblanadi. Infeksiya manbai bemor va bakteriya tashuvchilardir. Patogen mikrob alimentar y o i bilan, ba’zan bilvosita aloqa, havo-tomchi va chang orqali
yuqadi. Asosiy yuqish yo'li fekal-oral, bunda odam ifloslangan oziqovqat, suv orqali kasallanadi. Koli-enterit ko'pincha chaqaloq va yosh bolalarda uchraydi. Bu kasallikka, asosan, chala tu g 'ilg a n , su n ’iy ovqatlantiriladigan, darmonsiz, raxit va gipotrofik bolalar chalinadi.
Bolalardagi koli-enteritning qo'zg ‘atuvchisi esherixiy kolinin g 025,026,
044,055,086,091,0111,0114,0119,0125,0126,0127,0128,01 41,0146 va
boshqa seroguruhlaridir.
Ichburug'ga o'xshash kasallikning qo'zg'atuvchilari esherixiy kolining 023,028,032,0115,0124,0136,0143,0144,0151 va boshqa seroguruhlari, bular ayrim biologik xususiyatlari bilan ichburug' qo'zg'at uvchilariga o'xshaydi.
Enteropatogen esherixiylar vaboga o'xshash kasallikka ham sabab
bo'Iadi. Enterotoksin hosil qiluvchi esherixiyning 01,06,015,02:5,078,0148 va boshqa seroguruhlari vabosimon kasallikning q o 'z g ' atuvchilari hisoblanadi, ular haroratga chidamsiz va chidamli enterotoksinlar hosil qiladi.
Enteropatogen esherixiylarning 02, 06, 07, 09, 011 , 015, 075
seroguruhlari siydik yo'llari infeksiyalari, 01, 08, 011 seroguruhlari xoletsistit, 0 1 ,02,08 seroguruhlari appenditsit keltirib chiqaradi. Bundan
tashqari, patogen esherixiylar peritonit, sepsis, septik shok, sistit, meningit, piyelit, otit, ovqatdan zaharlanishlarga ham sabab bo'Iadi.
Koli-enterit va vabosimon kasallik qo'zg'atuvchilari ichiak epitelial
hujayrasining yuzasida, ichburug'ga o'xshash kasallik qo'zg'atmivchilari esa shigellalar kabi epitelial hujayralar ichida ko'payadi. Bakteriyalaming nobud bo'lishi natijasida k o 'p miqdorda pirogen xususiyatiga e g a bo'lgan endotoksinlar hosil bo'Iadi. Vabosimon kasallik qo'zg'atuvchilari enterotoksin ajratadi. Bu esa xolerogenga o'xshash adenilsiklazaning faolligini oshiradi, natijada siklikadenozinmonofosfat (S AMF) to'planadi va ichak epiteliylarining o'tkazuvchanligi buzilib, o‘tkir ich ketishi ro‘y beradi. Haroratga chidamli enterotoksin guanilsiklazani kuchaytirib SAMF hosil qiladi.
Hozir E.coli ning enteroinvaziv, enteropatogen, enterogemorragik,
enterotoksigen va enteroadgeziv turlari tafovut qilinadi. Ularning bunday
har xil xossalari plazmida va bakteriofaglar tomonidan ta’minlanadi.