Ifodalovchi frazeologik va paremiologik birliklarning lingvokulturologik tadqiqi


Download 0.57 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/47
Sana21.01.2023
Hajmi0.57 Mb.
#1106568
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47
Bog'liq
ozbek tilida non osh tuz konseptlarini ifodalovchi frazeologik va paremiologik birliklarning lingvokulturologik tadqiqi

Tuz(i)ni ichmoq –“kim kimning xonadonida ovqatidan bahramand 
bo`lmoq” ma’nosi bilan birga ijobiy baho ifodalangan, birikmaga teng, fe’l 
frazema. Varianti: tuz ichmoq; tuz(i)ni yemoq.
Tuz totmoq frazemasining varianti: tuz(i)ni totmoq,“rizqlanmoq, 
ovqatlanmoq” degan ma’nolarni bildiradi. Birikmaga teng, ijobiy bo`yoqdorlikka 
ega. 
1
Ўзбек тилининг изоҳли луғати. – Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси. 2008. – 4-ж. – Б.179. 


63 
Men ikki kun tuz totayin dedim – totolmadim. Tomog`imdan tuz tugul, suv 
o`tmadi. (Т. Мурод, Отамдан қолган далалар, 161-б.) 
Tuz(i)ni oqlamoq (yoki halollamoq) frazemasi “O`zbek tilining izohli 
lug`ati” da qayd etilgan. “Kim kimning sarf-mehnat zoe ketmaganini o`z faoliyati 
bilan isbot qilmoq”. “Kimsaning bergan osh-tuzi, boqqani, parvarish qilgani zoe 
ketmaganini isbot qilmoq, yaxshilikka yaxshilik qaytarmoq” degan ma’noni 
bildiradi. Bergan tuzimni halollamasang, bugun kecha enangdi o`zim olib 
yotaman…(N. Eshonqul, Urush odamlari, 6-b.) 
Tuz totmaslik iborasi lug`atlarda qayd etilmagan. Nimadir sabab bilan 
ovqatlanmaslik, och qolishlik. Biz un so`rab borgandik…uch kun tuz totmagan 
edik. (Н.Эшонқул, Бевақт чалинган бонг, 291-б.) 
Lekin ovqatdan shubhalangan Mirzo Ulug`bek hanuz tuz totgani yo`q. 
(O.Yoqubov, Ulug`bek xazinasi)  
Uch kundan beri isitmalab, tuz totmay yotgan bu odamning tirikmi yo o`lik 
ekanini dastlab bilmadi. (Т. Малик, Шайтанат, 4-жилд, 207-б.) 
Жойидан қимир этмайди. Кўз очмайди, туз тотмайди. (Т. Мурод, 
Отамдан қолган далалар, 82-б.)
Yarasiga tuz sepmoq iborasi “gap yoki xatti-harakat bilan dardini 
kuchaytirmoq” ma’nolarni bildiradi. Bolam, shu mushtipar, shu baxtsiz onangning 

Download 0.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling