Ii bap. Xorezm wálayatında ziyarat hám tarixiy-arxeologiyalíq turizm rawajlaníWÍNÍŃ tiykarǵÍ tendensiyalari

Góne Ark
Xiywanıń áyyemgi qorǵanı bolıp, Iyshan-Qorǵan daǵı xan saraylarınan biri bolıp tabıladı. Qorǵannıń payda bolıw tariyxı Xiywa qalası tariyxı menen bekkem baylanıslı. Ayırım tariyxıy dereklerde qorǵan hám qala qurılısı bir waqıtta (Ark:- áyyemgi Xorezm shohlarining arz soraytuǵın ornı, paytaxttaǵı saray, xan hám ámirler sarayı.) baslanǵan dep kórsetilgen. Biraq Ark aymaǵında házir tek XIX ásirge tiyisli bir neshe jay saqlanıp qalǵan. Arkda xon hám hámeldarlardıń úy orınları, mámleket keńseleri menen bir qatarda kórinisxana (sálemxana, arzxana), teńge, jazǵı hám qısqı meshit, hárem, saymanxana, oq-dári tayarlanatuǵın ustaxana, telek, asxana, at qora, zindon hám qoshqar urıstıratuǵın arnawlı maydan da bolǵan.
Góne Ark termini qalada 1832-1838 jıllarda taǵı sonday bir saray Toshhovli qurilgach qollanila baslanǵan. Ol qurılısı hám dúzilisine kóre qala ishindegi qalanı yadǵa saladı. Bir tárepi Iyshan qorǵan diywalı hám basqa tárepleri arnawlı diywallar menen qorshap alınǵan. Arkka tek bir joldan arqa dárwazadan kiritiledi. Onıń aymaǵı 1 gektardan zıyatlaw maydandı iyelep, tórtmuyush formada (123 x93 metr) qurılǵan bolıp, biyik qalıń diywal menen oralǵan. Góne Ark úlken-kishi tórtew háwlinen quraǵan. Háwlilar aralıq arnawlı koridorlar bar, Ark dárwazası zodiakları tepasida gúmbezli qápesa bolǵan. Mayda áywanshalar qatarı qaptal tárepdegi qorǵan diywalına jalǵasıp ketken. Hárem hám xanǵa qaraslı turaq-orınlar arqa tárepdegi ishkeri úyda jaylasqan.

2. 2. 2. Muhammad Rahimxon (Feruz) medresesi
Góne Ark buzilib ketken bólmeler haqqında anıq pikr júrgiziw qıyın, lekin saqlanǵan kórinisxana, jazǵı hám qısqı meshit, teńge hám hárem ımaratları saraydıń haqıyqıy kórinisi haqqında ayrıqsha oyda sawlelendiriwdi beredi.
Góne Arktıń batıs bóleginde Aq Shayx baba tóbeligi da bar bolıp, ráwiyatlarǵa kóre, XIV asirde jasap ótken Shayx Muxtor Valiniń zıyarat ornısı bolǵan.
Arxeolgiyalıq qazılmalar sonı tastıyıqladı, tóbelik júdá áyyemgi bolıp, qaytaldan XVII ásir baslarında tiykar salınǵan. Tóbelikte saqlanıp qalǵan eki qabatlı úydiń qarabaxanaları sońǵı dáwir tiyisli sarayınıń gúzetiw minarı bolıp xızmet etken. Tóbeliktiń ishki bólmelerinde XIX asirde top quyılıw ustaxanası hám dári saqlanatuǵın baza jaylastırılǵan. Orın 1991 jılda qayta remontlanǵan, házirde sayaxatshılar bul tóbeliktiń biyik áywanı arqalı qalanı tóbeden tamasha etpekteler.