Ii bap. Xorezm wálayatında ziyarat hám tarixiy-arxeologiyalíq turizm rawajlaníWÍNÍŃ tiykarǵÍ tendensiyalari

3. 2-§ Xorezm wálayatında turizmni rawajlandırıw baǵdarları
hám keleshekleri
Xorezm wálayatınıń turizm potencialınan nátiyjeli paydalanıw jáne onı jáne de rawajlandırıw, zamanagóy turizm infrastrukturası, jańa dem alıw mákanların qurıw, kórsetilayotgan xızmetler sapasın jaqsılaw, turizm tarawına investitsiyalardı keń tartıw hám de jańa jumıs orınlarındı shólkemlestiriw maqsetinde 2021-jıl 14-iyunda ministrler Mákemesiniń «2021-2022-jıllarda Xorezm wálayatınıń turizm potencialın jáne de rawajlandırıw ilajları tuwrısında» 369 -san sheshimi qabıllandı. Bul qararda wálayatda turizmin rawajlandırıw ushın tómendegi wazıypalar belgilep berilgen.
- turizm infrastrukturasın rawajlandırıw, sonday-aq “turizm máhelleleri”ni shólkemlestiriw;
- keliwshi turistler ushın qosımsha xızmet túrleri hám qolay shárt-shárayatlar jaratıw, milliy ónermentshilikdi rawajlandırıw ;
- madaniy kóngilochar ilajlar hám festivallarni shólkemlestiriw hám de jaslardı sportqa qosıw ;
- ekoturizm, medicina, tálim hám de etnografik, gastronomik, isbilermenlik turizmin rawajlandırıw ;
- turizm joybarlarına shet el hám jergilikli investitsiyalardı hám de finans institutlarınıń grand qarjların tartıw.
Programmaǵa kiritilgen tiyisli ilajlar jergilikli byudjet parametrlerinde názerde tutılǵan aqshalar hám atqarıwshılar qarjları sheńberinde finanslashtiriladi.
2021-jıl 1-iyuldan baslap Xiywa qalasındaǵı YUNESKO Pútkil Jáhan miyrasları dizimine kiritilgen aymaqlar hám materiallıq materiallıq miyraslardıń kóshpelis múlk obyektleriniń qorǵawlanatuǵın tegrasidan tısqarı, jer uchastkaları mıymanxanalar qurıw ushın fizikalıq hám yuridikalıq shaxslarǵa “E-IJRO AUKSION” birden-bir elektron sawda maydanshası daǵı elektron auksion arqalı usınıs etiledi hám tómendegi qosımsha investitsiya minnetlemeleri juklenedi:
• maydanı 6 sotixdan 15 sotixqa shekemgi bolǵan jer uchastkasın ajıratıwda — 50 dana xanadan kem bolmaǵan mıymanxana ;
• maydanı 15 sotixdan 30 sotixqa shekemgi bolǵan jer uchastkasın ajıratıwda — 100 dana xanadan kem bolmaǵan mıymanxana ;
• maydanı 50 sotix hám odan artıq maydanǵa iye jer uchastkasın ajıratıwda — 200 dana xanadan kem bolmaǵan, 3 — 5 juldızlı taypa daǵı standartlarǵa sáykes keletuǵın mıymanxana qurıw.
Bunda, sawdaǵa qoyılatuǵın jer maydanları YUNESKO jumısları boyınsha Ózbekstan Respublikası Milliy komissiyası menen keliwiliwi zárúr.
Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesiniń 2019 -jıl 13-fevral daǵı “2019-2020 -jıllarda Xorezm wálayatında turizm salasın rawajlandırıw boyınsha qosımsha ilajlar tuwrısında”gi 119-san qararına muwapıq “Shovot” kishi turizm zonası islengenligi wálayatda turizm salasınıń rawajlanıwda úlken áhmiyetke iye bolmaqta.
Xorezm wálayatında turizm salasın jáne de rawajlandırıw maqsetinde Xiywa qala hákimligine tómendegi wazıypalar júkletilgen. Ózbekstan Respublikası Mámleket salıq komiteti janındaǵı Kadastr agentligi menen birgelikte Urgensh-Xiywa baǵdarınıń jol boyı aymaǵındaǵı jer maydanların belgilengen tártipte xatlovdan ótkeriledi hám de turizm infrastrukturası obyektlerin shólkemlestiriw ushın bos jer maydanlarınıń anıq shegaraların belgilenedi;
Ekologiya hám átirap -ortalıqtı qorǵaw mámleket komiteti menen birgelikte turizm infrastrukturası obyektleriniń joybarın belgilengen tártipte mámleket ekologiyalıq ekspertizadan ótkeriliwin támiyinlenedi;
Qurılıs ministrligi, Turizm hám sport ministrligi menen birgelikte “Xiywa turistik transport koridori”ni tolıq joybarlaw joybarın islep shıǵıladı hám xatlovdan ótkerilgen jer maydanların belgilengen tártipte “E-IJRO AUKSION” birden-bir elektron sawda maydanshası daǵı elektron auksion arqalı isbilermenlik salasındaǵı nızamshılıq hújjetlerine hám de qalasozlik norma hám qaǵıydalarına tiykarınan turizm salasındaǵı infratuzilma obyektlerin shólkemlestiriw maqsetinde ajratılıwın támiyinlenedi.
2021-jıl 1-noyabrge shekem “Xiywa turistik transport koridori” aymaǵında jumısqa túsiriwdiń anıq múddetlerin belgilegen halda qurılatuǵın turizm infrastrukturası obyektleriniń mánzilli dizimin tastıyıqlasin;
Informaciya texnologiyaları hám kommunikatsiyaların rawajlandırıw ministrligi menen birgelikte belgilengen tártipte “Xiywa turistik transport koridori” aymaǵında Wi-Fi zonaların tashkil etsin.
2021-2022-jıllarda Xorezm wálayatınıń turizm potencialın jáne de rawajlandırıw ilajları programmasında tómendegi wazıypalar belgilep berilgen.
“Turizm máhellesi” (awılı, ovuli) ni shólkemlestiriw baǵdarında
- Xiywa rayonı, Shomoxulum awılınıń “Ǵovuk” MPJda “Turizm máhellesi” (awılı) ni shólkemlestiriw ilajların kóriw. Bul turizm máhellesin shólkemlestiriwde tómendegiler belgilengen:
1. Máhálleniń infrastrukturasıni jaqsılaw, sonday-aq, ishki jollardı remontlaw, tungi jaqtılandıriw ústinlerin ornatıw, ishimlik suw menen támiyinlew.
2. Turizm máhellesine alıp baratuǵın keminde 2 úlken kólem degi jol kórsetkishlerin ornatıw.
3. Keliwshiler ushın mobil baylanıs xızmetlerin jaqsılaw hám de Wi-Fi sistemasın shólkemlestiriw.
4. Turizm máhellesinde turoperator iskerligin jolǵa qoyıw.
5. Zárúriyatqa kóre bankomatlar ornatıw hám de isbilermenlik subektleriniń talabına muwapıq terminallar menen támiyinlew.
6. Sanitariya -gigienalıq shaqapshalar shólkemlestiriw.
7. 20 shańaraqqa tiyisli qonaq úylerin shólkemlestiriw.
8. Milliy ónermentshilik ónimleri sawdasın shólkemlestiriw.
9. Ánar hám palshılıq ónimlerin tayarlaw, tanıstırıw hám degustatsiya processlerin shólkemlestiriw.
10. Milliy úrp-ádetler, kelin sálem, lachak toy hám basqa dástúrler menen tanıstırıwdı jolǵa qoyıw.
11. Bul awıl boyınsha turaqlı túrde úgit-násiyatlaw jumısların aparıw hám turizm marshrutiga kirgiziw.
12. Ǵayratkor tárepinen “Ǵovuk” máhellesi aymaǵında “Xorezm anori” agroturistik kompleksin shólkemlestiriw joybarın ámelge asırıw ushın ajıratılǵan jer maydanında kompleks bınasın qurıw maydanınan tiyisli usınıs kirgiziw hám de joybardı jumısqa túsiriw maydanınan barlıq shólkemlestirilgen sharalar kóriliwin támiyinlew.
- Urgensh rayonı, “Joqarı Dórman” awılınıń “Ánjirchi” MFYda “Turizm máhellesi (awılı) ni shólkemlestiriw ilajların kóriw.
- Jańaariq rayonı, “Kattaboǵ” awılınıń “Kattaboǵ” MPJ da turizm máhellesi (awılı) ni shólkemlestiriw ilajların kóriw boyınsha tómendegi jumıslar ámelge asırılıwı názerde tutılǵan.
- Boǵot rayonı, Xojalıq awılınıń “Qalajiq qorǵan” MFYda “Turizm máhellesi” (awılı) ni shólkemlestiriw ilajların kóriw.
Joqarıdaǵı turizm máhelleleriniń hár birinde baǵdarlama sheńberinde tómendegiler belgilengen:
1. Máhálleniń infrastrukturasıni jaqsılaw, sonday-aq, ishki jollardı remontlaw, tungi jaqtılandıriw ústinlerin ornatıw, ishimlik suw menen támiyinlew.
2. Turizm máhellesine alıp baratuǵın keminde 2 úlken kólem degi jol kórsetkishlerin ornatıw.
3. Keliwshiler ushın mobil baylanıs xızmetlerin jaqsılaw hám de Wi-Fi sistemasın shólkemlestiriw.
4. Turizm máhellesinde turoperator iskerligin jolǵa qoyıw.
5. Zárúriyatqa kóre bankomatlar ornatıw hám de isbilermenlik subektleriniń talabına muwapıq terminallar menen támiyinlew.
6. Sanitariya -gigiyenik shaqapshaların shólkemlestiriw.
7. 20 shańaraqqa tiyisli qonaq úylerin shólkemlestiriw.
8. Milliy ónermentshilik ónimleri sawdasın shólkemlestiriw.
9. Ánar hám palshılıq ónimlerin tayarlaw, tanıstırıw hám degustatsiya processlerin shólkemlestiriw.
10. Milliy úrp-ádetler, kelin sálem, lachak toy hám basqa dástúrler menen tanıstırıwdı jolǵa qoyıw.
11. Bul awıl boyınsha turaqlı túrde úgit-násiyatlaw jumısların aparıw hám turizm marshrutiga kirgiziw.
Bul turizm mezgilleriniń dúziliwi máhellelerdiń infratuzilma menen támiyinleniwine óziniń unamlı tásirin kórsetiwi menen de áhmiyetli bolıp tabıladı.
Sonıń menen birge, wálayatda ótkeriletuǵın barlıq materiallıq ilajlar hám festivallar haqqındaǵı maǵlıwmatlardı ózinde jıynaǵan “Festivals of Khorezm” veb-saytın islep shıǵıw hám jumısqa túsiriw de wálayatqa keluvchilarga qosımsha qolaylıq jaratılıwması menen kata áhmiyetke iye. wálayattıń tariyxan qáliplesken úrp-ádet hám programmalarınan kelip shıǵıp jaqın kelajaqda tómendegi mádeniy-aǵartıwshılıq jumıslar ámelge asırıladı.
- Xiywa qalasındaǵı “Diyshan qorǵan” mámleket muzey qorıqxanasi aymaǵında Oq jaydan oq atıw xalıq aralıq festivalini ótkeriw ilajların kóriledi;
- Xiywa qalasında Xudaybergan Toplamov yadına arnalǵan “Ullı jipek jolı mámleketleri” xalıq aralıq fotokórgizbesi ótkeriledi;
- Hár jılı oktyabr ayında Xiywa qalasında “Xorezm milliy taǵamları hám ónermentshilik kórgizbesi” festivalın ótkeriledi;
- Hár jılı avgust ayında Xiywa qalasındaǵı “Iyshan qorǵan” mámleket muzey qorıqxanasi aymaǵında Pandemiyadan keyin “Strongmen” batırlar oyını xalıq aralıq jarısın ótkeriledi;
- Hár jılı avgust ayınıń birinshi shembi hám ekshembi Xiywa qalasında xalıq aralıq qawın seyli festivalini ótkeriw.
Sonıń menen birge wálayatda ekoturizm baǵdarında da qatar jumıslar ámelge asırılıwı názerde tutılǵan. Bular gápine:

• 
  “Khorezm fishing culture” (Xorezm balıq mádeniyatı) joybarın ámelge asırıw ;
  
• 
  Kól boyı turizm xızmetlerin keń tarǵib qılıw ;
  
• 
  Kól boyı turizm xızmetlerinen paydalanıwda qolaylıq jaratıw maqsetinde “Fishing map” mobil qosımshasın jaratıw ;
  
• 
  Xorezm wálayatı mámleket orman xojalıǵında ekoturizm hám rekreatsion aymaqlardı shólkemlestiriw;
  
• 
  Xorezm wálayatı mámleket orman xojalıǵında tábiyat hám átirap -ortalıqqa zıyan jetkezmegen halda ekoturizm shárt-shárayatların jaratıw ;
  
• 
  Xorezm mámleket orman xojalıǵında ekoturizm infrastrukturasıni jaqsılaw hám investorlarni qosıw sıyaqlılardı kirgiziw múmkin.
  

Turizm salasındaǵı joybarlarǵa investitsiyalardı tartıw hám turizm ushın perspektivalı aymaqlardı rawajlandırıw baǵdarında Xorezm wálayatında turistik joybarlardı ámelge asırıw ushın ámeldegi bos jer maydanları hám ımaratlar tiykarında investitsiya joybarların tayarlanadı. Joybar jergilikli byudjet qarjları esabınan finanslıq támiynlew názerde tutılǵan. Onıń ushın tómendegi wazıypalar belgilep alınǵan.
a) Anıqlanǵan bos jer maydanları hám ımaratlar boyınsha “Xorezm wálayatı turizm salasındaǵı investitsiya joybarlari” atlı orıs hám ingliz tillerinde materiallar tayarlaw
b) Xorezm wálayatınıń turizm salasındaǵı investitsiya potencialın kórsetip beretuǵın orıs hám ingliz tillerinde videorolik tayarlaw.
wálayatınıń turistik potencialın rawajlandırıw jáne onı tarǵib qılıw baǵdarında tómendegi wazıypalardıń orınlanıwı názerde tutılǵan :
- “Baǵı shamol” baǵı, “Allaqulıxan” jazǵı baǵı, “Chodra háwli” kompleksi hám “Islam Xója” jazǵı rezidenciyaın (Xiywa qalası ) turistik jónelislerge kirgiziw;
- Xorezm wálayatında kinoturizmni rawajlandırıw maqsetinde ámeldegi kinolokatsiyalarni keń tarǵib qılıw ;
- Xorezm wálayatınıń turizm potencialın tarǵib qılıw ;
- Xiywa qalasında jaylasqan Allaqulıxan “Karvonsaroyi”da ónermentshilik orayın shólkemlestiriw;
- Boǵot rayonında “Urgensh sharob sawda” AJ negizinde vinoshılıq turizmiga arnalǵan “vinoshılar mákani” joybarın ámelge asırıw hám Xorezm wálayatınıń turistler tıǵıs mákanlarında (diniy mákemeler, balalar oyıngohlari, tariyxıy arxitekturalıq imaratlardıń ishkerisi hám átirapından tısqarı ) ózbek vino brendlarini tarǵib qılıw ;
- Xorezm wálayatında hár jılı “Urgensh sharob” AJ negizinde shólkemlestirilediǵan “vinoshılar mákani”da vino festivali ótkeriliwin shólkemlestiriw.
Xorezm wálayatı bay tariyxıy -materiallıq me'rosi menen tekǵana sırt el puqaralarıni, bálki mámleketimiz xalqınıń da úlken qızıǵıwshılıqlarına sebep bolǵan. Sonı esapqa alǵan halda wálayatda ishki turizmni rawajlandırıw boyınsha tómendegi wazıypalar belgilep alınǵan.

• 
  Respublika boylap ǵalabalıq sayaxat qılıwdı xoshametlew maqsetinde “Ishki turizm aylıǵ”ni shólkemlestiriw;
  
• 
  wálayattaǵı múqaddes zıyaratgohlar hám zıyarat ornılardı óz-ara baylanıstırǵan ishki zıyarat turizmi ónimlerin (turpaket) islep shıǵıw, sonıń menen birge, jeńillikli bahalarda jergilikli puqaralarǵa usınıw ilajların kóriw;
  
• 
  Ishki turizm sheńberinde keń úgit-násiyatlaw jumısların aparıw.
  

Zamanagóy informacion-kommunikaciya texnologiyaların engiziw, aymaqtıń turizm potencialın tarǵib qılıw boyınsha tómendegi wazıypalar belgilep alınǵan :
- Real waqıt rejiminde turizm xızmetlerin kórsetiw múmkinshiligin beretuǵın “Shovot” KTZning rásmiy veb-saytı (mobil qosımsha ) ni jaratıw ;
- “Shovot” KTZning tolıq geografiyalıq jaylasıwın onıń turizm obyektleri haqqındaǵı maǵlıwmatlar menen birge “Google Maps”ga jaylastırıw hám QR-kodlar sistemasın turizm baǵdarları, jaylastırıw quralları, jámiyetlik transportı hám de materiallıq -kóngilochar hám sport ilajları shıptaların onlayn bánt qılıw hám satıp alıw sistemaların engiziw;
- “Shovot” KTZ haqqındaǵı maǵlıwmatlardı “vikipediya” saytında úzliksiz jaylastırıp barıw, turistik portallar (uzbekistan. travel hám basqa sohaviy saytlar ) hám de kópshilikke arnalǵan social tarmaqlarda óz betlerin jaratıw ;
- “Shovot” KTZning turizm potencialı hám ámeldegi turizm xızmetlerin xalıq aralıq hám respublika kólemde aktiv tarǵib qılıw strategiyasın islep shıǵıw ;
- “Shovot” KTZda jergilikli hám xalıq aralıq kólemdegi materiallıq -kóngilochar, sport ilajları, iri forum, konferensiya hám basqa MICE ilajlardı ótkeriw múmkinshiliklerin tarǵib qılıw hám de úzliksiz dúziliwin támiyinlew maqsetinde bólek úgit-násiyatlaw mexanizmin engiziw.
Jańa zamanagóy energiya tejovchi sistema hám texnologiyalardı engiziw arqalı kem ushraytuǵın ekologiyalıq sistemanı saqlap qalıw boyınsha tómendegi wazıypalar belgilengen.
• “Shovot” KTZ aymaǵında tungi waqıtlarda jaqtılandıriw sistemaların jetilistiriw, sonıń menen birge, basqa zamanagóy usıl hám texnologiyalardı keń engiziw ilajların kóriw;
• Kósheler hám piyadalar jolları arasında jasıl maydanlardı shólkemlestiriw, xojalıq shıǵındılar payda bolishini minimallastırıw, zamanagóy texnologiyalardı engiziw arqalı qattı xojalıq shıǵındılardı bólek jıynaw hám qayta islew sistemasın jaratıw ;
• Kún dawamında elektr energiyası tutınıwın ekonomika etiwshi úskenelerden hám de alternativ hám qayta tiklenetuǵın energiya dáreklerinen keń paydalanıw.
Xorezm wálayatında turizm salasın kompleks rawajlandırıw ilajları retinde tómendegi wazıypalar belgilep berilgen.
Shet el jóneliste Qazaqstandıń Beynau, Aktau, Atrau, Chimkent, Turkiston qalalarına avtobus reyslerin jolǵa qoyıw ;
Andijan -Urgensh baǵdarında temirjol reysi sanın hár háptede 3 teńdey asırıw. Qazaqstandıń Beynau, Aktau, Atrau, qalalarından háptesine úsh márte Chimkent, Turkiston qalalarından háptesine eki márte temirjol reysin jolǵa qoyıw ;
Sayaxatshılar keletuǵın materiallıq miyraslar obyektleri, zıyaratgoh, muzey, mıymanxanalar, ónermentler orayı, ulıwma awqatlanıw shaqapshaları, restoran, kafe, barlar hám de xalıq tıǵıs orınlar, bazar, shohbekat, jol boyı xizmet kórsetiw hám janar may quyılıw shaqapshaları, dem alıw baǵları, sonıń menen birge, basqa xizmet kórsetiw obyektlerinde zamanagóy sanitariya -gigiyena shaqapshalar (SGSh) ni shólkemlestiriw;
Qarawsız hám nátiyjesiz paydalanılıp atırǵan materiallıq materiallıq miyraslar obyektlerinen turizmni rawajlandırıw maqsetlerinde isletiw boyınsha tiyisli sharalardı kóriw;
Urgensh-Xiywa baǵdarı boylap zamanagóy “velo-ótkel” shólkemlestiriwin támiyinlew;
Turizm hám sport ministrliginiń jer uchastkaları ajıratıw tuwrısındaǵı ótinishnaması tiykarında Ózbekstan Respublikası ministrler Mákemesi tárepinen tiyisli qarar qabıllaw jolı menen zamanagóy golf-kompleksin shólkemlestiriwdi názerde tutatuǵın anıq investitsiya joybarların ámelge asırıw boyınsha sharalar kóriw;
Shovot rayonında jaylasqan “Yusuf Hamadoniy”, Xiywa qalasındaǵı “Sayid Mohi Róyi Jáhán”, Jańaariq rayonındaǵı “Shayx Muxtor Vali”, Xiywa rayonındaǵı Najmiddin Kubranıń anası “Bibi Hojar ona”, Hazarasp rayonındaǵı “Shoh Pir” sıyaqlı zıyaratgohlarında hám de tutas aymaqlarda turizm infrastrukturasıni qurıw, sonıń menen birge, ziyaratshılar hám turistler ushın qosımsha qolaylıqlar, sonday-aq, “hadal” standartına iye ulıwma awqatlanıw shaqapshaları, diniy dástúrler hám dem alıw ushın sharayatlardı jaratıw boyınsha usınıslardı islep shıǵıw hám tastıyıqlaw ushın ministrler Mákemesine kirgiziw;
Áyyemginde xon baǵları bolǵan “Baǵı samal”, “Qubla taza boǵ”, “Arqa taza boǵ”, “Rafanik”, “Sayot xon baǵı” (shatıra háwli), “Katta boǵ”, “Gandimiyon baǵı” (áyyemginde Gandumkon baǵı ), “Sheroziy baǵı” sıyaqlı baǵlardıń jaylasqan orınların anıqlaw hám de qayta qayta tiklew;
Ullı túp babaımız, arab tili grammatikası hám túsindiriw ilmi boyınsha oqımıslı Mahmud az-Zamaxshariydiń bay ilimiy miyrasların xalıq aralıq kólemde keń tarǵib qılıw maqsetinde Xorezm wálayatında 2022-jılda Mahmud az-Zamaxshariy xalıq aralıq forumın ótkeriw hám Qoskópir rayonında Mahmud az-Zamaxshariy atındaǵı xalıq aralıq ilimiy oraynı shólkemlestiriw hám turistler saparı ushın sharayat jaratıw boyınsha zárúr ilajlardı ámelge asırıw.