Ii-bob. Jismoniy tarbiya yo‘nalishidagi ta’lim muassasalarining suzish mashg‘ulotlari jarayonida 14-15 yoshdagi o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirishning texnologik asoslari

11-jadval
Turli ta’lim muassasalarida suzish bo‘yicha boshlang‘ich tayyorgarlikni amalga oshirish sxemasi.

Bolalar yozgi oromgohlari	Umumta’lim maktablari	Qo‘shimcha ta’lim muassasalari (qo‘shimcha o‘rgatish guruhlari)
15 ta mashg‘ulot uchun mo‘ljallangan dastur: Suzish bo‘yicha ommaviy mashg‘ulotlar:sport suzishiga o‘xshash suvda harakat qilish va tura olishni o‘rgatish.	26 yoki 15 soatlik dastur:ko‘krakda krol va chalqancha krol usulida suzish texnikasini o‘rgatish.	24 yoki 36 ta mashg‘ulotga mo‘ljallangan standart yoki modernizasiyalangan dastur:Sport suzishining ikkita texnikasini, start olish va suvga sakrash texnikasini o‘rgatish.

Aytish mumkinki, keyingi paytlarda bolalar jismoniy tarbiyasi tizimida boshlang‘ich maktab o‘quvchilari va o‘smirlar uchun suzishni ommaviy va majburiy o‘rgatish bilan bog‘liq masalalar muhim va dolzarb bo‘lib kelmoqda.
Biroq, turli xil dasturlarda (standart, modernizasiya qilingan yoki mualliflik dasturlari) taqdim etilgan zamonaviy suzishni o‘qitish tizimining maqsadi, birinchi navbatda sport suzish usullarini va zarur suzish harakat ko‘nikmalarini o‘rgatishdir. Bu bugungi kunda yetarli emasdir. 1.2 va 1.3-bandlarda ta’kidlanganidek, jismoniy tarbiya va sport sohasidagi davlat siyosatida bolalar va o‘smirlarni jismoniy tarbiyalash sog‘lom, jismonan va ma’naviy jihatdan barkamol, rivojlanish va o‘z-o‘zini rivojlantirishga qodir yosh avlodni shakllantirishga qaratilgan pedagogik jarayon sifatida qaraladi. Jismoniy tarbiya va sportga salomatlikni mustahkamlash, yuksak natijalarni saqlash, vatanparvarlikni tarbiyalash, shaxsni har tomonlama kamol toptirish vositasi sifatida qaraladi. Jismoniy tayyorgarlikni shakllantirish shaxsning har tomonlama rivojlanishining kuchli omilidir. Shu sababli 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirish bo‘yicha taklif etilayotgan dasturimizni jamiyatning zamonaviy talablariga javob beradigan zarur, dolzarb deb hisoblash mumkin. Suzish bo‘yicha o‘quv dasturi shaxsiy dastur bo‘lib, qo‘shimcha ta’lim muassasalari uchun ishlab chiqilgan, unda standart boshlang‘ich o‘quv dasturlari sport suzish usullari texnikasini yanada takomillashtirish, suvda xavfsizlik qoidalari, o‘quv vazifalari va o‘zlashtirish vazifalari birlashtirilgan.
14-15 yoshdagi o‘quvchilarlarda jismoniy tayyorgarlikni shakllantirishning texnologik asoslari o‘quv rejasini rejalashtirishda yuzaga keladigan va dars jarayonida amalga oshiriladigan bir qator tarkibiy qismlarni o‘z ichiga oladi. O‘qitishning pedagogik tizimini belgilovchi asosiy bloklar quyidagilardir: diagnostik, yo‘naltiruvchi va prognostik, konstruktiv va loyihalash, tashkiliy-operativ va nazorat va boshqaruv. Yuqoridagi bloklarning har biri qo‘shimcha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya amaliyotiga moslashtirildi va tajriba-sinov ishimizda foydalanildi. Shunday qilib, tashxis 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorligining intellektual, psixologik, faolligi va ma’naviy-axloqiy tarkibiy qismlarining rivojlanishining boshlang‘ich darajasini o‘rganishni o‘z ichiga oladi. Olingan ma’lumotlar 14-15 yoshli o‘quvchilarning o‘z ustida ishlashga tayyorligini shakllantirishga qaratilgan o‘quv jarayonining strategik va taktik maqsad va vazifalari aniqlangan faoliyatning yo‘naltiruvchi-prognostik blokini shakllantirishga imkon berdi. Bu erdagi maqsad o‘quvchilarni jismoniy tayyorlash va ularni ushbu jarayonga kiritish edi, bunda o‘qitish shakllangan tayyorgarlikning barcha tarkibiy qismlarini ma’lum bir ketma-ketlik va ustuvorlikda rivojlantirishga qaratilgan edi.
Pedagogik tizimning konstruktiv-loyihaviy bloki ta’lim mazmunini tanlashni o‘z ichiga oladi, bu jismoniy tarbiya sohasidagi bilimlar doirasini, o‘zini, o‘z talablari va imkoniyatlarini, jismoniy rivojlanish darajasi haqidagi bilimlarni kengaytirish imkonini beradi (12-jadval).