Ii-bob. Jismoniy tarbiya yo‘nalishidagi ta’lim muassasalarining suzish mashg‘ulotlari jarayonida 14-15 yoshdagi o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirishning texnologik asoslari

II-BOB BO‘YICHA XULOSA
Bugungi kunda suzish bo‘yicha ommaviy va sport mashg‘ulotlari tajribasi muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega, ammo bu ilmiy salohiyatdan kerakli darajada foydalanilmayapti. Bunga sabab hozirgi vaqtda suzish bo‘yicha universal tayyorgarlik strategiyasi mavjud emas. Aksariyat xorijiy mamlakatlarda suzish ko‘nikmasi umumta’lim muassasalari va har bir bolaning o‘quv jarayonining zaruriy sharti hisoblansa, suzish bo‘yicha o‘quv dasturlari sport suzishiga ijobiy munosabatni shakllantirish va jismoniy tarbiya bilan muntazam shug‘ullanishga qaratilgan. Umumta’lim maktablari va qo‘shimcha ta’lim muassasalarida amalga oshirilayotgan suzish bo‘yicha o‘quv dasturlarida 14-15 yoshli o‘quvchilarning shaxsiy siftlarini tarbiyalash, ularni sog‘lom turmush tarziga, tizimli jismoniy tarbiya, jismonan o‘zini tarbiyalashni shakllantirish vazifalariga etarlicha e’tibor berilmayapti.
Jismoniy tarbiya va sportga yo‘naltirilgan qo‘shimcha ta’lim muassasalarida suzishni o‘rgatish bo‘yicha o‘quv jarayonini o‘rganish 14-15 yoshli o‘quvchilarda jismoniy tayyorgarlikni shakllantirish jarayoni mumkin bo‘lgan pedagogik shartlar va omillarni aniqlashga imkon berdi. Aniqlangan tashqi omillar orasida eng muhimi pedagoglarning ta’lim jarayonida 14-15 yoshli o‘quvchilarga tegishli ta’sirni tashkil etishga tayyorligi bo‘lib chiqdi. Ichki omillar orasida yosh avlodning o‘zida jismoniy sifatlar va ko‘nikmalarni rivojlantirishga bo‘lgan qiziqish muhim o‘rinni egallaydi.
Shakllangan tayyorgarlikni rivojlantirishni ta’minlaydigan pedagogik shart-sharoyitlarga quyidagilar kiradi:
- bolalarning jismoniy tarbiyasi va jismoniy tayyorgarlik munosabatlarini ta’lim jarayonida tashkil etish;
- jismoniy tarbiya va jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha bilimlar mazmunini maqsadli tanlash va tizimlashtirish;
- 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy madaniyatini shaxsning ma’naviy-axloqiy qadriyatlari bilan tanishtirish orqali rivojlantirish;
- har bir bolani o‘qitishda shaxsiy-faollik yondashuvi;
- suzish bo‘yicha o‘quv dasturining nazariy, uslubiy va amaliy bo‘limlarini, jumladan 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarlik bo‘limini birlashtirish;
- shug‘ullanuvchilarni jismoniy tarbiya va sportning turli shakllariga faol jalb etish;
- jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarida muvaffaqiyat qozonish orqali o‘z ustida ishlashga bo‘lgan ehtiyojni rag‘batlantirish;
- pedagoglarning pedagogik mahoratini oshirish.
Tadqiqot jarayonida aniqlangan omillar va shartlar katta ta’sir ko‘rsatish kuchiga ega bo‘lib, 14-15 yoshli o‘quvchilarda jismoniy tayyorgarlikni shakllantirish uchun kerakli shart-sharoyitlarni yaratadi.
Pedagogik eksperiment jarayonida sinovdan o‘tgan, 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirishga qaratilgan dastur uni qo‘shimcha jismoniy tarbiya va sportga yo‘naltirilgan ta’lim muassasasining o‘quv jarayoniga tatbiq etish imkoniyatini ko‘rsatib berdi. Ishlab chiqilgan pedagogik texnologiyaning o‘ziga xos xususiyati shakllangan tayyorgarlikning orqada qolgan tarkibiy qismlariga e’tiborning kuchaytirilishi kerakligini ko‘rsatdi. Tajriba davomida olingan ma’lumotlar taklif qilingan dasturning samaradorligini tasdiqladi. 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligi dinamikasi uning rivojlanish ko‘rsatkichlarining barqaror o‘sishi, o‘zini bilish jarayoni ko‘rsatkichlarining yaxshilanishi, shakllangan tayyorgarlikning asosiy tarkibiy qismlarining ortishi bilan ifodalandi. Olingan ma’lumotlarga asoslanib, biz qo‘shimcha ta’lim muassasalarining jismoniy tarbiya va sportga yo‘naltirilgan muassasalarida 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tarbiyasi samaradorligini oshirish bo‘yicha bir qator amaliy tavsiyalar berishga muvaffaq bo‘ldik.