Ii-bob. Jismoniy tarbiya yo‘nalishidagi ta’lim muassasalarining suzish mashg‘ulotlari jarayonida 14-15 yoshdagi o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirishning texnologik asoslari

12-jadval

Tashkiliy-faoliyat bloki qo‘shimcha ta’lim muassasalarida o‘quv jarayonini tashkil etish talablariga muvofiq amalga oshirildi va faoliyatning xilma-xilligi, ularni amalga oshirish vositalari va usullarini tanlash bilan belgilandi.
Nazorat va boshqaruv faoliyati dasturining oraliq va yakuniy natijalarini kuzatish, uni to‘g‘irlash jarayonida aniqlanib borildi.
Shunday qilib, suzish bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlarida 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirish bo‘yicha o‘quv jarayoni texnologiyasining ishlashi pedagogik tizimning barcha bloklarini izchil amalga oshirish bilan ta’minlandi.
Suzish bo‘yicha mashg‘ulotlar misolida 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligini shakllantirish bo‘yicha taklif qilingan dasturimiz quyidagi qoidalarga asoslandi:
- o‘quvchi jismoniy tarbiyasini shakllantirishda asosiy qism sifatida dastur mazmunining nazariy qismini dolzarblashtirish;
- har bir bolaning shaxsiyatiga e’tiborni kuchaytirishda ifodalangan ta’lim jarayonini insonparvarlashtirish, uning jismoniy tarbiyaga bo‘lgan ichki ehtiyojlarini qondirish va ushbu sohada o‘zini nazorat qilishni belgilash orqali amalga oshirish;
- 14-15 yoshli o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligi faolligini rag‘batlantirish uchun sharoyit yaratish.
Dasturning maqsadi 14-15 yoshli o‘quvchilarni suzish bo‘yicha dastlabki tayyorgarlik orqali jismoniy tayyorgarligini shakllantirishdir.
Dasturning asosiy maqsadlari:
O‘rgatuvchi:
- hayotiy zarur va muhim vosita ko‘nikmalari va qobiliyatlarini o‘rgatish;
- sport suzishning asosiy usullari texnikasini o‘zlashtirish;
- o‘zbek suzish sportining shakllanishining asosiy bosqichlari, Surxondaryo viloyatida jismoniy tarbiya va sportning rivojlanish tarixi bilan tanishtirish;
- hakamlik asoslari va suzish musobaqalarini o‘tkazish qoidalarini o‘rgatish;
- ochiq suvda o‘zini tutishning xavfsizlik qoidalarini, cho‘kayotgan odamga birinchi yordam ko‘rsatishning asosiy harakatlarini, gigiyena talablarini va o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish ko‘nikmalarini o‘zlashtirish;
- odam anatomiyasi va fiziologiyasi asoslarini, jismoniy tarbiya va sportning organizm faoliyatiga ta’sirini o‘rgatish.
Rivojlantiruvchi:
- shaxsning kognitiv sifatlarini rivojlantirishga ko‘maklashish;
- harakat qobiliyatlarini rivojlantirish;
- shaxsning mustahkam irodali, ma’naviy-axloqiy sifatlarini shakllantirish;
- ko‘nikma va malakalarni shakllantirish, jismoniy tarbiya va sport bilan tizimli shug‘ullanuvchilarni joriy etishga hissa qo‘shish;
- salomatlikni mustahkamlash, barkamol jismoniy rivojlanishga ko‘maklashish;
Tarbiyaviy:
- yosh o‘smirlarning rivojlanish va o‘z-o‘zini rivojlantirishga bo‘lgan ehtiyojlarini shakllantirish;
- yomon odatlarning oldini olish;
- tizimli jismoniy tarbiya va sportga qiziqishni shakllantirish; sog‘lom turmush tarziga rioya qilish, o‘z-o‘zini tarbiyalashga tayyorlik;
- jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini mustaqil ravishda amalga oshirishga bo‘lgan ehtiyoj va qobiliyatni oshirish; ularni dam olish, mashq qilish, samaradorlikni oshirish va salomatlikni mustahkamlash maqsadida ataylab foydalanish;
- bola shaxsining ijodiy salohiyatini ochib berish uchun uni ishonch va hamkorlik muhitida tarbiyalash.
Dasturni amalga oshirish o‘quv yili davomida suzish bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlari jarayonida ularga darsning nazariy va uslubiy qismlari; 14-15 yoshdagi o‘quvchilarga mustaqil o‘qish qobiliyatini o‘rgatish; jismoniy holat va jismoniy holat darajasini diagnostika qilishni tashkil etish orqali amalga oshirildi.
Dasturning nazariy qismini ishlab chiqishda jismoniy tarbiya sohasidagi bilimlarning ahamiyatiga e’tibor qaratildi. Nazariy o‘quv mavzulari o‘quvchilarning o‘zlari uchun eng muhim va qiziqarli bo‘lganini hisobga olgan holda, erta o‘smirlik davridagi talab qilinadigan bilim darajasi asosida tuzildi.
14-15 yoshdagi o‘quvchilarning suzish bo‘yicha mashg‘ulotlarni nazariy, uslubiy va amaliy bo‘limlarning o‘zaro bog‘liqligiga asoslangan ta’lim jarayoni sifatida qabul qilishlari uchun an’anaviy ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar bilan bir qatorda qo‘shimcha mashg‘ulotlar ham kiritildi. Kombinasiyalangan darslar ma’ruza, suhbat, uslubiy, amaliy va nazorat bo‘limlarini birlashtirgan. Darslarni o‘tkazishning bunday shakllari umuman o‘quv jarayoni uchun eng samarali ekanligini ko‘rsatdi. Amalda birlashtirilgan mashg‘ulotlar butun guruh bilan ham, individual ravishda ham o‘tkazildi. Suzish bo‘yicha dastlabki mashg‘ulotlar uchun taxminiy o‘quv rejasi 12-jadvalda keltirilgan.