Iii bob. Mehnat gigiyenasi asoslari va sanoat toksikologiyasi

Ish uslubi va shakli. 
1. Ogohlantiruvchi Sanitariya Nazorati. 
- yangi qurilayotgan, kengaytirilayotgan va qurilgan ishlab chiqarish ob’yektlari ustidan. 
- OSN ni texnologik jarayonlarni qo‘llashda, texnika apparatura, kimyoviy moddalar 
ustidan. 
2. Joriy Sanitariya Nazorati: 
- ishlab turgan ob’yektlar ustidan sanitar me’yor va qonunlarga amal qilish nazorat usuli. 
- sanitar rejali nazorat.
Miloddan avval IV asrda Gippokrat konchilar va metallurglar duch kelishi mumkin 
bo‘lgan kasalliklarni o‘z asarlarida keltirib o‘tgan. 1473-yilda, Ulrich Ellenbog ba’zi 
metallarning xavfli tutuni va unga qarshi profilaktika chora-tadbirlarini taklif qildi. 1500-
yillarning boshida esa, shifokor va mineralogist Georg Bauer (Georgius Agricola sifatida 
tanilgan) Karpat tog‘larida konchilar orasida o‘pka kasalligini mineral tuzlar va changlar 
bilan bog‘ladi. Uning aniqlashicha, ayrim turdagi nafas olish kasaliklariga chalingan 
konchilar kasallikka dosh bera olmagan va ularning ayollari beva qolgan. 1700-yilda, 
Bernardino Ramatsini «Kasb kasalliklari haqida to‘liq risola»ni chop etdi. Bu harakat 
natijasida Ramatsini "Kasbiy tibbiyot otasi" degan unvonga sazovor bo‘ldi. 1880 yil 
o‘rtalarida Karl Bernhard Lehmann ham kasbiy kasaliklar ustida ishlarni davom ettirdi. 
Havodagi zaharli moddalarning ta’siri bo‘yicha o‘tkazilgan tajribalarda hayvonlarga gazlar 
va bug‘lar beradigan toksik ta’sir natijalari o‘rganildi. Shu davrda aynan kasbiy saraton 
Angliyada kuzatildi.

---

8 
Bugungi kunda Amerika Qo‘shma Shtatlarida 135 milliondan ortiq erkak va 
ayollar ishlashadi. Qaysidir darajada, bu odamlarning barchasi kasb-hunar xavf ta’sirida 
qolgan va ish bilan bog‘liq sog‘liqni saqlash xavfi mavjud. Afsuski, kichik 
kompaniyalarda odatda Kasbiy Sog‘liqni saqlash muammolarini aniqlashda bilim va 
nazorat qilish dasturlarini moliyalashtirish uchun mablag‘lar etishmaydi. Bundan tashqari, 
bir qancha federal davlat korxonalari sog‘liq va xavfsizlik qoidalaridan ozod etilgan. 
AQSh shifoxonalarida favqulodda idoralar tomonidan olib borilgan hisobotlar 
asosida 10 million kasb-hunar jarohatlari va kasalliklar aniqlangan. Kasbdan 
jarohatlanishlar va kasalliklar natijasida har yili 65 000 nafar ishchilar vafot etai. Dunyo 
bo‘yicha jarohatlar tufayli dunyo bo‘yicha ish bilan bog‘liq kasalliklar va 
shikastlanishlardan har yili 1 milliondan ortiq odamlarni o‘lishi taxmin qilingan. Ushbu 
o‘limlar quyidagilardan surunkali kasalliklar, avtomobil hodisalari, yo‘l harakati bilan 
bog‘liq baxtsiz hodisalar, qotillik, va elektr urishi kabi ish joyida shikastlanishlar tufayli 
sodir bo‘ladi.