Iii боб. ЎҚувчиларни меҳнат ва касбга тайёрлашда халқ Ҳунармандчилигига оид ўтказилган тажриба – синов ишларининг натижалари

7-сонли, 28-сонли ва 4-сонли умумтаълим мактабларининг дастлабки ва якуний тажриба-синов ишлари натижасида ўқувчиларнинг тўғри жавоблар таҳлили

Синфлар	Намаган вилояти, Уйчи туманидаги 7-сонли		Тошкент шаҳри, Собир Раҳимов туманидаги 28-сонли		Сурхондарё вилояти, Сариосиё туманидаги 4-сонли
	Дастлабки ўтказиш	Якуний ўтказиш	Дастлабки ўтказиш	Якуний ўтказиш	Дастлабки ўтказиш	Якуний ўтказиш
5	14	18	12	14	13	15
6	16	18	14	16	15	17
7	15	17	13	14	11	14
8	13	16	12	14	11	12
9	12	15	13	13	14	16
Жами ўқув-чилар сони	70	84	64	71	64	74
	154		135		138

Қуйида 7-сонли, 28-сонли ва 4-сонли умумий ўрта таълим мактабларидаги ўқувчиларнинг тўғри жавоблари расм (диаграмма) кўринишида ифодаланди. 3.1-расмда 7-сонли умумтаълим мактаби ўқувчиларининг тўғри жавоблари келтирилди:
3
.1-расм
3.2-расмда 28-сонли умумтаълим мактаби ўқувчиларининг тўғри
жавоблари келтирилди:
3
.2-расм
3.3-расмда 4-сонли умумтаълим мактаби ўқувчиларининг тўғри жавоблари келтирилди:
3.3-расм

Масаланинг қисқача моҳияти қуйидагилардан иборат: иккита бош тўплам берилган бўлсин. Бири, ўқувчиларнинг назорат синфидаги билимларининг ўртача баллари, иккинчиси эса, ўқувчиларнинг тажриба синфидаги билимларининг ўртача баллари. Баҳолар нормал (меъёрли) тақсимотга эга деб ҳисобланади. Бундай фараз ўринлидир. Чунки, нормал тақсимотга яқинлашиш шартлари содда бўлиб, улар бажарилади.
3.2-жадвал асосида дастлабки ва якуний тажриба-синов ишлари ўзгаришлари самарадорлигини кўрсатувчи Н_о гипотеза ва унга зид бўлган Н₁ гипотеза танланади.
Н_о гипотезани текшириш учун Пирсоннинг мувофиқлик критерийси қўлланилади.
Берилган α қийматдорлик даражасида Н_о: - бош тўплам нормал тақсимланган деган нолинчи гипотезани текшириш учун, аввал назарий частоталарни кейин эса критерийнинг
кузатилган қийматини ҳисоблаш ва χ² тақсимотининг критик нуқталари жадвалидан берилган α қийматдорлик даражаси ва k=s-3 озодлик даражалари сони бўйича критик нуқтани топиш лозим. Бунинг учун, ўқувчиларнинг дастлабки билимларининг ўртача баллари, яъни, эмпирик частотани - n_i , уларнинг якуний билимларининг ўртача баллари, яъни, назарий частотани - , эмпирик ва назарий частоталар орасидаги фарқ - билан ва кузатиш маълумотлари бўйича ҳисобланган қийматни - формула билан белгиланади ва қуйидаги жадваллар кўринишига келтирилади (5-, 6-, 7-жадваллар).
Танланмада мезонлар сони s = 5 лигини эътиборга олиб, озодлик даражалари сони топилади: k = 5 - 3 =2.
χ² тақсимотнинг критик нуқталари жадвалидан берилган 0,05 қийматдорлик даражаси, k = 2 озодлик даражалар сони бўйича

3.2-жадвал