Ijaraga olingan asosiy vositalarni hisobga olishning

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 750
avvalambor ijara obyektini foydalanishdan olingan daromaddan toʻlanadi. Shu 
jumladan, ijara toʻlovi tarkibi shartlariga, ijara mulki asosida ishlab chiqarilgan tovarlar 
va xizmatlar koʻrinishi ham kiritilishi mumkin;
- ishlab chiqarishni qayta qurollantirish, qayta tashkil qilish, yangilashda oʻz 
kapital mablagʻlarini jalb qilinmasligi va nobud (sarf) boʻlmasligi;
- 
butun investitsion muddatda ijaraga oluvchi (firma)ning toʻlovga 
qobiliyatliligining saqlanib qolishi. Ijara oluvchida ishlab chiqarishning ijara 
mablagʻlaridan qoplanganidan qolgan oʻz ixtiyoridagi qismining aylanma 
mablagʻlarning oʻsishiga jalb qilinishi;
- mavsumiy va davriy boʻlmagan ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish 
muammolarining tezkor hal qilinishi;
- ijara toʻlovlarining miqdori oldindan maʼlum boʻlganligi uchun moliyaviy hisob-
kitoblarning oddiy asoslanganligi hamda xarajat bazasini aniq rejalashtirish va hisob-
kitoblarni tahlil qilishning mumkinligi;
- ijara toʻlovlarini xohlagan koʻrinishda - oʻlchamiga, davriyligiga, muddatining 
uzaytirilishi, toʻlov usulini tanlab olishiga qarab hisob-kitoblarning egiluvchanligi; [14] 
- ijara oluvchi tavakkalchiligi (risk)ning kamayishi. Yaʼni, ijara oluvchi 
mahsulotining bozorda yetarli darajada xarid qilinmagan holda, ijara mulkini qaytarib 
berish imkoniyatiga ega boʻlishi. Bu, oʻz navbatida, yangi mahsulot (uskuna)ni 
oʻzlashtirishdagi risknini kamayishiga olib keladi;
- tanlash imkoniyatining borligi: ijara obyektini sotib olish, shartnoma muddatini 
uzaytirish yoki yangi asbob-uskuna jalb qilish;
- ijarada ijara oluvchida kredit liniyasini saqlab qolishga ruxsat beradi. Bundan 
tashqari, oddiy moliyalashtiruvchi institutlarga bogʻliqlikning kamayishi va ularga 
talabning qisqarishi;
- ijara beruvchi ijara mulkini egasi boʻlganligi uchun ijara oluvchi balansida 
mulkning aks etmasligi. Bu esa, oʻz navbatida, ijara oluvchini mulk soligʻidan ozod 
qiladi;
- bitimni manfaatliligini taʼminlovchi vosita boʻlib, korxonada mulkni ijaraga olish 
tushuniladi. Chunki, uni ssuda asosida foydalanishga olayotganda, ijara mulki kreditni 
kafolatlovchi garov sifatida amal qiladi. Xorijiy davlatlarda baʼzi ijara kompaniyalari 
ijara oluvchilardan hech qanday qoʻshimcha kafolat talab qilmaydilar;
- kichik va oʻrta biznes asosidagi korxonalar, firmalar uchun ijara qisman yagona 
moliyalashtirish imkoniyati boʻlib hisoblanadi; [17]
- ijara beruvchida riskning oʻtishi orqali ijara oluvchida mulk oʻz mulki sifatida 
emas, balki vaqtincha foydalanish uchun olinsa, mulkning jismoniy va maʼnaviy 
eskirish tavakkalchiligi (risk)ning kamayishi.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 4 ǀ 2022 
ISSN: 2181-1601