Ijtimoiy fanlar

«Axborot savodxonligi» («Information literacy») iborasi, dastlab, 1974 yilda AQSh 
Dasturiy ta’minot va axborot sanoati assotsiatsiyasining Prezidenti Pol Zurkovski 
tomonidan kutubxonalar va informatika bo‘yicha milliy komissiya nomidan 
yozilgan hisobotda qo‘llanilgan. Zurkovski ushbu iborani axborot bo‘yicha savodli, 
o‘z muammolarini hal qilishda birlamchi manbalardan tashqari, keng ko‘lamli 
axborot vositalaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lgan kishilarga nisbatan, 
ularning muayyan texnikasi va ko‘nikmalariga nisbatan ishlatgan
9
. 
Keyingi o‘n yilliklar davomida «axborot savodxonligi» AQShning kundalik 
hayoti, maktablar, ish joylarida eng faol tushunchaga aylandi. Ushbu tushuncha 
evolyusiyasiga rasmiy asos AQSh Prezidenti ma’muriyatining axborot savodxonligi 
to‘g‘risidagi hisoboti bo‘ldi. Unga ko‘ra, axborot savodxonligi: «Axborotga bo‘lgan 
ehtiyojni his qilish, uni topish, unga baho berish va undan samarali foydalanish uchun 
kerak bo‘ladigan malakalar to‘plamidir»
10
. 
AQSh Kutubxonalar uyushmasida axborot savodxonligi masalasiga 1989 yildan 
buyon jiddiy etibor qaratib kelinadi. Bu yo‘lda AQSh Prezidenti huzurida maxsus ishchi 
guruhi tuzilgan bo‘lib, «Axborot savodxonligi» atamasi aynan mana shu ishchi guruh 
faoliyati natijasida ommalashgan.
11
 “Axborot 
jamiyati” 
tushunchasi 
1940-yillarda 
vujudga 
kelgan. 
Kibernetikaning paydo bo'lishi bilan, garchi bu atamaning o'zi keyinchalik, keng 
tarqalgan kompyuterlashtirish boshlangan va axborot va raqamli texnologiyalar faol 
rivojlana boshlagan paytda qo'llanila boshlandi. Bu tushuncha C. Shennon, N. 
Viener, D. fon Neymann, ingliz mantiqi va kriptografi A. Tyuring, A. N. 
Kolmogorov maktabining sovet matematiklari va amerikalik olimlarning nomlari bilan 
bog'liq. 
XX asr oxirida “Axborot jamiyati” va “axborotlashtirish” atamalari nafaqat axborot 
sohasi mutaxassislari, balki siyosatchilar, iqtisodchilar, o‘qituvchilar va olimlar 
leksikonidan ham mustahkam o‘rin egalladi. Aksariyat hollarda ushbu kontseptsiya 
fuqarolik jamiyati platformasida (yoki hech bo'lmaganda uning e'lon qilingan tamoyillari) 
чора-тадбирлари тўғрисида” 2012й 21 март, ПҚ-1730-сон Қарори; “Ахборот технологиялари ва коммуникациялари 
соҳасини янада такомиллаштириш чора-тадбилари тўғрисида” 2018й 19 февраль. ПФ-5349-сон Фармони.
9
 
https://ru.qwe.wiki/wiki/Information_literacy //
 Мурожаат санаси: 15.02.2020 й. 
10
Кей Энн Кассел ва Ума Хайрмат. ХХI асрда маълумот ва ахборот хизматлари: иккинчи таҳрир.–Тошкент: Baktria 
press, 2014.– Б.325. 
11
Ўша асар. – Б.326. 

---

31 
yangi evolyutsion sakrashni amalga oshirish va keyingi bosqichga munosib kirish 
imkonini beradigan axborot texnologiyalari va telekommunikatsiya vositalarini 
rivojlantirish bilan bog'liq edi. XXI asr allaqachon axborot jamiyati yoki uning 
boshlang'ich bosqichida.