Ijtimoiy psixologiya fanidan 3-kurs ppyo‘nalishi (5 semestr) uchun on savollari Konfliktologiya, uning predmet va vazifalari-konfliktalogiya faning predmeti va vazifalari

Namoyon bo‘lish doirasiga ko‘ra konfliktlarning turlari Nаmоyon bo’lish dоirаsigа ko’rа kоnfliktlаrning quyidаgi turlаri mаvjud:

1) iqtisоdiy (iqtisоdiy qаrаmа-qаrshiliklаr);
2) g’оyaviy (qаdriyat vа e’tiqоdlаrdаgi qаrаmа-qаrshiliklаr);
3) ijtimоiy-mаishiy (ijtimоiy qаrаmа-qаrshiliklаrgа аsоslаnаdi);
4) оilаviy-mаishiy (оilаviy hаyotdаgi qаrаmа-qаrshiliklаr).

31. 
    Konfliktli munosabatlarning sub’ektiga qarab turlari Kоnfliktli munоsаbаtlаrning sub’еktigа qаrаb kоnfliktlаr 4 guruhgа аjrаtilаdi:
    

1) shахsning ichki kоnflikti (individning ichki qаrаmа-qаrshiliklаrigа аsоslаngаn);
2) shахslаrаrо kоnfliktlаr (ikki yoki undаn оrtiq kishi o’rtаsidаgi kоnflikt);
3) shахs vа guruh o’rtаsidаgi kоnfliktlаr (kоnflikt sub’еktlаri sifаtidа guruh vа individ chiqаdi);
4) guruhlаrаrо kоnfliktlаr (qаrаmа-qаrshi qiziqishlаrgа egа bo’lgаn guruhlаr).

32. 
    Konfliktlarning yuzaga kelishida ob’ektiv sabablar Nizolar kelib chiqishi uchun ikkita asosiy sabab mavjud:
    

1) ob'ektiv sabablar (shartli ravishda yuzaga kilib konfliktlarining paydo bo'lishiga olib keladigan);
2) sub'ektiv sabablar (ijtimoiy-psixologik va shaxsiy nizolar sabab).
Qoida tariqasida konfliktlar oldida vaziyatni yaratish haqiqiy yoki suniy (o’ylab topilgan) deb hisoblanishi mumkin bo'lgan ob'ektiv sabablar (sun'iy ravishda ilhomlantiruvchi konfliktlar kuchayishini chiqish sabablari). Subyektiv sabablar faqatgina konfliktgacha bo'lgan vaziyatni to'g'ridan-to'g'ri nizoga aylantirish jarayonida paydo bo'ladi. Buning sababi shundaki, konfliktgacha bo'lgan bosqichda har bir ishtirokchining kelib chiqishi mumkin bo'lgan kelishmovchiliklarni hal qilish uchun konflikt yoki konflikt qo'zg'atadigan usulni tanlashga turli hil usullari muvjud bo’ladi. Tomonlarning xatti-harakatini tanlash, shaxsning shaxsiy va hissiy va psixologik xususiyatlari bilan aniqlanadi. Shu bilan birga, konfliktlarning o'sishi jarayonida, qoida tariqasida, uning yuzaga kelishi uchun sub'ektiv va ob'ektiv sabablarni aniq ajratish juda qiyin. Xuddi shu shartlar taraflardan biri uchun bu jiddiy konfliktli harakatlarga olib kelishi mumkin, aksincha, boshqa tomon , oddiy jilliy bo’lmasligi bo'lishi mumkin. Shu bilan birga, konfliktning sub'ektiv va ob'ektiv sabablari ko'pincha konfliktlarni bartaraf etish jarayonida joylarni o'zgartiradi, shuning uchun konfliktning sabablarini guruhlash etarli darajada shartlidir.
Konfliktning ob'ektiv manbalari. Konfliktning kelib chiqishi uchun ob'ektiv sabablar sifatida birinchi navbatda hal etish muddati uzaygan muammolarni eslatib o'tish kerak, ammo turli xil sharoitlar tufayli amalga oshirilmagan, bunday kelishmovchiliklarda har bir tomon o'z pozitsiyalarini asoslash va ularning tomonlariga ta'sir ko'rsatish uchun dalillarni faol qo'llaydi. Ishonchli dalillarni izlash nizolashayotgan tomonlarning pozitsiyasini o'zgartirishga yordam beradi.
Konfliktning yolg'on-ob'ektiv manbalari. Amalda, konfliktga olib keladigan ob'ektiv sabablar bartaraf etilmagan bo'lsa-da, konfliktli tomonlar o'rtasidagi munosabatlarda ishonch va yaqinlik paydo bo'ladi . Odatda, bu konfliktlarni rivojlanish jarayonida emotsional manbalarni qo'llash o'rniga, tomonlar kelishmovchiliklar uchun yangi mavzularni topadi, ular taraflarning biri tomonidan ilgari surilgan ob'ektiv sabablarga bog'liq emas. Shu bilan birga, agar raqiblar asosiy bahsli masalalar bo'yicha kelishuvga erisha olishsa, yangi tortishuvlarga e'tibor berilmasligi mumkin va himoya uchun taqdim etilgan bahslar ularning ahamiyatini yo'qotadi. Buning sababi, kelishmovchiliklarning yangi sabablari, konfliktli tomonlar amalga oshirayotgan haqiqiy maqsadlarni yashirishga xizmat qildi. Shuning uchun, ob'ektiv kelishmovchiliklar uchun qatnashchilar tomonidan chiqarilgan har qanday ruhiy konflikt manbai, yolg'on-konfliktli nizo manbalari deb atalishi mumkin.

33.