Ijtimoiylashuvning mohiyati va tuzilishi. Ijtimoiylashuv tushunchasi va tuzilishi Ijtimoiylashuv jarayonining tuzilishi

Ijtimoiylashuv jarayonining mazmuni bir tomondan, jamiyat madaniyati va ijtimoiy psixologiyasi, ikkinchi tomondan, bolaning ijtimoiy tajribasi bilan belgilanadi. Pedagogika uchun ijtimoiylashuvning ushbu jihatlari munosabatlarini o'rganish, ularning ma'lum bir yoshdagi bola, ma'lum bir jamiyat a'zosi bo'lgan ma'lum bir guruh a'zosi uchun ularning ahamiyati darajasini aniqlash va asoslash muhimdir.
Ijtimoiylashuv jarayonining tarkibi,bir qator o'zaro bog'liq komponentlarni o'z ichiga oladi :
1. Kommunikativ komponent... Unda tilni va nutqni boshqa aloqa turlari bilan o'zlashtirishning turli xil shakllari va usullari va ularni turli xil faoliyat va muloqot sharoitlarida ishlatish kiradi.
2. Kognitiv komponent atrofdagi voqelik haqida ma'lum bir bilimlarni rivojlantirishni o'z ichiga oladi. U ta'lim va tarbiya jarayonida, shu jumladan ommaviy axborot vositalarida, muloqotda katta darajada amalga oshiriladi va birinchi navbatda talaba dunyo haqidagi tushunchalarini kengaytirish, chuqurlashtirish, oydinlashtirish uchun o'z ehtiyojlari va tashabbusiga binoan ma'lumotlarni qidirib topishi va o'zlashtirishi bilan o'zini o'zi tarbiyalashda namoyon bo'ladi.
3. Xulq-atvor komponenti - bola o'rganadigan keng va xilma-xil faoliyat sohasi: gigiena ko'nikmalaridan, kundalik hayotdan har xil ish turlari bo'yicha ko'nikmalargacha. Bundan tashqari, u ma'lum bir jamiyat madaniyati bilan tanishish jarayonida o'rganilishi kerak bo'lgan ijtimoiy rivojlanish jarayonida ishlab chiqilgan turli xil qoidalar, normalar, urf-odatlar, taqiqlarni ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.
4. Qiymat komponenti... Inson jamiyat hayotiga qo'shilib, nafaqat ob'ektlarni, turli xil ijtimoiy hodisalarni va ularning odamlar uchun ahamiyatini tushunishi va to'g'ri idrok etishi, balki ularni "moslashtirishi", o'zlari uchun qadrli qilishi kerak.
Ijtimoiylashuv vositalari: eng umumiy ma'noda, bu atrof-muhitning turli darajalarda namoyon bo'ladigan elementlari.
Birinchi darajadagi pedagogik vositalaruning omillari: jamiyatning ijtimoiy-siyosiy hayoti, etnik madaniy sharoitlari, demografik vaziyatga aylanadi.
Ikkinchi darajadagi pedagogik vositaijtimoiylashuv institutlarini ko'rib chiqish kerak: oila, maktab, tengdoshlar jamiyati, diniy tashkilotlar, ommaviy axborot vositalari.
Uchinchi daraja-bular inson va ob'ekt, yoki bir kishi bilan boshqasi o'rtasidagi ob'ektiv bog'lanish, shuningdek, shaxs egallaydigan "sub'ektiv pozitsiya" sifatida ob'ektlar, narsalar, hodisalar, hodisalarga javob sifatida munosabatdir.
Ijtimoiylashtirishning cheksiz xilma-xil va o'zaro ta'sir qiluvchi vositalari ijtimoiylashuv jarayonida ma'lum funktsiyalarni bajaradi:
Birinchi guruh quyidagilardan iborat axborot va ta'lim vositalari,ba'zi bir ijtimoiy ma'lumotlarning tarqalishi va o'zlashtirilishini ta'minlaydigan (ommaviy axborot vositalari, maktab va boshqalar);
Ikkinchi guruhga kiradi tashkiliy va tartibga soluvchi sotsializatsiya jarayonida shaxsning o'ziga xos ijtimoiy tajribasini shakllantirish uchun muayyan tashkiliy imkoniyatlar va shart-sharoitlarni yaratadigan vositalar (odamlar faoliyatini tashkil etish shakllari);
Uchinchi guruh- tartibga solish nazorati funktsiyalari ijtimoiy standartlar tizimini (ijtimoiy normalar, qiymat yo'nalishlari, an'analar, stereotiplar, qadriyatlar) ta'minlashdan iborat vositalar;
To'rtinchi guruh - rag'batlantiruvchisiyosiy, fuqarolik, axloqiy va kundalik darajalarda namoyon bo'ladigan vositalar shaxsning ijtimoiy faolligini "ma'naviy" va "moddiy" rag'batlantirishni ta'minlaydi.
Shaxs sotsializatsiyasi mexanizmi shaxs faoliyati orqali amalga oshiriladi va uni tashkil etish, rag'batlantirish, tushunish, tajriba, rag'batlantirish - bu ta'limning mohiyatidir.
T.O., sotsializatsiya, ta'lim va o'z-o'zini tarbiyalash shaxsni shakllantirishning ajralmas jarayonining quyi tizimlari sifatida ishlaydi.