Илмий текшириш асослари


-мавзу “ Дала тажрибаси услубиятининг асосий


Download 171 Kb.
bet6/13
Sana21.06.2023
Hajmi171 Kb.
#1640019
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Bog'liq
ИЛМИЙТ~1 ММ Дехкончилик ва илмий текшириш асослари

3-мавзу “ Дала тажрибаси услубиятининг асосий
элементлари”.
Режа: 1.Вариантлар тугрисида тушунча
2.Такрорланишлар тугрисида тушунча
3.Пайкалларнинг шакли,йуналиши ва уларни
жойлаштириш усуллари

Дала тажрибаси услубияти дейилганда, уни ташкил этувчи барча элементлар: варианлар сони, майдон, пайкалнинг шакли, йуналиши, вариантларни жойлаштириш усуллари ва уларнинг такрорийлиги, хосилни хисобга олиш услублари ва тажрибаларини вакт оралигида ташкил килиш кабилар мажмуаси тушунилади. Услубиятнинг барча элементлари тугри кушиб олиб борилса, тажриба натижаси жуда аник булиб чикади.


Тажриба варианти дейилганда, урганиладиган усимлик, унинг нави, устириш шароити ва бошкалар тушунилади. Урганиладиган тажриба варианти билан таккосланадиган вариант назорат еки стандарт вариант дейилади. Тажриба ва назорат вариантлари йигиндиси тажриба схемасини ташкил килади. Тажриба вариантлари сони 12-16 тадан ошиб кетса, одатда тажриба аниклиги анча камайиб кетади. Вариантлар сонинг ортиши тажриба майдонинг катталашишига, тупрок унумдорлигини хар хиллигига олиб келади. Таккосланадиган вариантлар уртасида тафовут юзага келади. Буларнинг хаммаси утказиладиган тажрибада хатонинг купайишига, унинг аниклигини камайишига сабаб булади.
Вариантлар сонининг кам булиши уртачанинг хотосини ортиб кетишига, куп булиши эса таккослашниниг кийин булишига олиб келади.Хужаликларда утказиладиган ишлаб чикаришдаги тажрибаларда вариантлар сони кам булиши мумкин. Лекин урганилаетган вариантлардан ташкари таккосланадиган вариантларда барча шароитлар бир хил булиши керак.
Тупрок унумдорлигининг хар хиллиги усимликларнинг индивидуал фарки, уларнинг касаллик ва зараркунандалар билан касалланиши, техник ноаникликлар туфайли дала тажрибаларининг натижаларида тасодифий хатолар келиб чикади. Кузатишлар сонини ошириб, бундай хатоликларни йукотиш мумкин. Шундай килиб, муайян вариант усимликларининг хакикий курсаткичларига эга булиш учун тажриба майдонида, шу вариантли пайкални бир неча марта такрорлаш керак.
Майдонда тажрибанинг такрорланиши, одатда хар бир вариантнинг бир хил пайкаллар сони дейилади. Купинча тажрибаларни 4-6 марта такрорлаш максадга мувофик. Унчалик катта булмаган майдонларда, унумдорлиги бир хил булмаган майдонларда тажрибалар 7-8 марта такрорланади.
Куп йиллик экинларни урганишда усимликларнинг об-хаво шароити хар хил булган йиллардаги хаети тугрисида маълумот олиш учун тажрибани вакт оралигида такрорлаш зарур, яъни бир хил тажрибалар бир неча марта утказилади.
Дала тажрибасида пайкаллларга урганиладиган ва назорат вариантлари жойлаштирилади. Пайкалларнинг катта кичиклиги бир канча сабабларга боглик. Хужаликлардаги тажрибаларда пайкалларнинг майдони бир мунча каттарок булади. Уларнинг кенглиги ишлов бериш куролларининг камров кенглиги билан белгиланади. Пайкалнинг катталиги хамиша аник шароитга: тупрокнинг хилма-хиллигига, экиш усулларига, парвариш килиш, хосилни йигиб олиш ва бошкаларга боглик. Хар бир пайкалда усимликлар оптимал калинликда булиши керак.

Download 171 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling