Ilmiy rahbar: p f. d., prof Ruxiyeva X. A toshkent – 2023 mundarija

II. Bob bo‘yicha xulosalar.
Deviant xulq-atvorning ijtimoiy psixologiyasida bunday xatti-harakatlarning sabablarini tushuntirib beradigan bir necha yo‘nalish mavjud. Deviant xulq-atvorning umumiy muntazamligi sapmalarning turli shakllari o‘rtasidagi nisbatan barqaror munosabatlarning dalilidir. Ushbu munosabatlar bir hodisani boshqasini kuchaytirganda, ijtimoiy patologiyaning bir nechta shakllarini induktsiya qilish shaklida bo‘lishi mumkin. Masalan, alkogolizm bezorlikning kuchayishiga olib keladi. Shuningdek, og‘ish namoyon bo‘lishining barcha shakllarining iqtisodiy, ijtimoiy, demografik, madaniy va boshqa omillarga bog‘liqligi mavjud. Hayotning barcha sohalarida jiddiy o‘zgarishlar ro‘y berayotgan, avvalgi xatti-harakatlar normalarining qadrsizlanishi ro‘y berayotgan mamlakatimizda bu muammo ayniqsa dolzarb bo‘lib qoldi. Faoliyatning yaxshi tashkil etilgan usullari kerakli natijalarni bermaydi. Voqelikning kutilgan natijalari o‘rtasidagi nomuvofiqlik jamiyatdagi keskinlikni va insonning o‘zini tutish modelini, belgilangan normadan chetga chiqishga tayyorligini oshiradi. Odamlarning ijtimoiy xulq-atvorining xarakterli sabablaridan biri bu ijtimoiy kutish va ijtimoiy ehtiyojlar darajasining pasayishi hisoblanadi. Buning jamiyat uchun eng jiddiy oqibatlaridan biri bu ishlab chiqarishda, kundalik hayotda va hokazolarda namoyon bo‘ladigan ibtidoiylikdir. Bozor islohotlari natijasida jamiyatda ro‘y berayotgan o‘zgarishlar ta'siri ostida ba'zi odamlar ijtimoiy tubanlikka tushib qoladilar. Odamlarning ikkinchi qismi asta-sekin yangi voqelikka moslashish, yangi ijtimoiy mavqe, yangi ijtimoiy aloqalar va fazilatlarga ega bo‘lish yo‘llarini topadi. Ular jamiyatning ijtimoiy tuzilishida yangi bo‘shliqlarni to‘ldiradilar, jamoat hayotida yanada faol, mustaqil rol o‘ynay boshlaydilar. Zamonaviy islohotchilar tomonidan joriy qilinayotgan me'yorlarning mavhumligi va ularning nomuvofiqligi og‘ishlarni aniqlash muammolarini juda qiyinlashtiradi.

III BOB. O‘SMIRLARDA DELINKVENT XULQNING PSIXOLOGIK OMILLARI, NAMOYON BO‘LISH XUSUSIYATLARINI O‘RGANISHNI EMPIRIK TADQIQ QILISH