Ilmiy tadqiq va uning tarkibiy qismlari, jarayoni

Bunday holatda tilshunos boshqa fan tadqiqotchilaridan ancha qulay holatdadir. Zeroki, tilning qonuniyatlari (agar tilshunos shu tilda erkin so`zlasha va fikrlay olsa) uning ongida singgan, mujassamlashgan bo`ladi va u o`z til bilimlaridan va ko`nikmalaridan foydalana oladi.

2

3

4 Omiy va johil uchun esa hamma narsa ayon, chunki u hech narsani bilmaydi, jumladan, o'zinig bilmasliginini ham. Tiliga ixtiyorsizligidan xayoliga kelgan bo'lg'ur-bo'lmag'ur fikrlarni hayiqmay bayon qilaveradi va el orasida e'tiborini yo'qotadi. Tasavvuf axloqi omiy va johilga to'g'ri gapni uqtirishga intilishni ham johillik alomati deb biladi va hamisha "Suxan ba ahli suxan boyad guft" (So'zni aytgil uqqanga) amali asosida ish ko'rishni tavsiya etadi. Shuning uchun hatto Mansuri Hallojning o'ldirilishini buyuk oriflar (jumladan, Xoja Abdullo Ansoriy Hiraviy) qattiq qoralamaganlar, zeroki u "analhaq" (Men haqman) shiorini Haq va Inson birligini tushungan oriflar davrasidagina emas, shariat ahkomlari, shariat talqinidagi Alloh (Xudo)ga iymon keltirgan, ma'rifiy Haqqi mutlaqdan mutlaqo bexabar omiy va johil dindorlar orasida ham targ'ib etavergan. So'zni bu so'zni uqolmaydiganlarga aytgan. Shu bois, shariat yuzasidan to'g'ri jazolangan, zeroki shariat uqishni emas, uning ahkomlariga ko'r-ko'rona bo'ysunishni talab etadi.