Ingenerlik geodeziyasi

AVSD to`rtburchagi o`lchamlari katta bo`lmasa (1-rasm, b), uni sathiy R sirtga 
loyihalashda gorizontal R tekislik bilan almashtirish mumkin.
Aa, Vb, Ss, Dd loyihalash chiziqlari R tekislikka perpendikulyar, ab, bs, sd da 
tomonlar va ular orasidagi β
1
, β
2
, β
3
, β
4
burchaklar joyning tegishli tomonlari va 
burchaklarining gorizontal proekstiyasi bo`ladi, absd yassi to`rtburchak esa yertabiiy 
sirtida joylashgan ABSD to`rtburchakning gorizontal proekstiyasidir. Joyda bevosita 
AV, VS, SD, DA masofalarni va β
1
,β
2
,β
3
,β
4
burchaklarni o`lchash mumkin. Joyda 
o`lchangan VS=D
VS
qiya chiziqdan uning gorizontal tekislikdagi proekstiyasi VS
1
=S 
uzunligiga o`tish mumkin. Qiyalik burchagi υ joyning VS chizig`i va uning
tekislikdagi gorizontal VS
1
proekstiyasi orasidagi burchak uni bevosita o`lchasa 
bo`ladi. VSS
1
uchburchakdan joy chizig`i gorizontal quyilishi quyidagi formuladan 
topiladi: S = D cos ν
Joy nuqtasidan o`tuvchi sathiy sirtdan sanoq boshlanishi deb qabul qilingan 
sathiy sirtgacha bo`lgan masofa balandlik deyiladi. Balandlikning sonli qiymat belgi 
deb ataladi. Gorizontal R sathiy sirtdan sanaladigan balandliklar N
a
, N
b
, N
s
, N
d
, (9-

---

1
8
rasm, a) absolyut (mutlaq) balandliklar, istalgan R' sirtga keltirilgan balandliklar shartli 
balandliklar deyiladi. MDH da mutlaq balandliklar sanoq boshi qilib Boltiq dengizi suvi 
o`rtacha sathini belgilovchi Kronshtadt futshtoki (mis taxtasi) noli qabul qilingan, 
bo`nga Boltiq balandliklar sistemasi deyiladi (10-rasm).
10-rasm. Kronshtadt futshtok mis taxtasi