Oyto ‘Idi aytdi: donodan tinglash,
So ‘ng nodonga so ‘zni kerakdir aytish.
Lozim s o 'zni ulug'lardan eshitmoq,
Tutolsa о ‘zini, kichikka aytmoq.
Ко 'p tinglab, oz-ozdan kerak so ‘zlamak,
Donodan menga bu ibratdir demak
Ко 'p so ‘zlagan kishi sanalmas dono,
Barchaga bosh bo ‘lar tinglagan dono.
Kamgap bo ‘Isa, kishi bilimli bo ‘lar,
Ezmaning bilimga ne vaqti qolar.
Tinglash so'zlashdan ham ikki karra qiyinroq ekanligini quyidagi
rivoyatda koVrish mumkin.
“Bir kuni qadimgi yunon faylasufi
Arastuning oldiga juda ham sergap yosh yigit kelib, ungq notiqlik
san 'atini о ‘rgatishni iltimos qilibdi. U uzundan-uzoq gapirib
bo'lgandan s o ‘ng Arastudan o'qish uchun qancha haq to'lash
lozimligini so 'rabdi.
- Sizdan boshqalarga qaraganda ikki barobar ko'proq haq
olinadi, -
qovog‘ini solib javob beribdifaylasuf.
-N im a uchun? - hayron bo ‘libdiyigit.
- Chunki siz bilan ikki barobar ishlashga to'g'ri keladi: sizga
so ‘zlashni
o'rgatishdan avvaljim turishni(tinglashni) о rgatish lozim...'' Shuning
uchun S.Mo‘mmovning “So‘zlashish san’ati” risolasi, Azim Suyunning
“Azizlarim. . .” bayti epigraf sifatida qo‘yilgan asari “A w al
tin g lash n i
o’rgan” da’vati bilan boshlanadi.
Tinglash kommunikantlar maqsadida uyg‘unlik
mavjud boTgan
taqdirdagina amalga oshadi. Suhbatdoshlar orasida maqsad uyg‘unligi
boTmasa, xalq iborasi bilan aytganda,
suhbat qovushmaydi yoki
uziladi, ya’ni muloqot jarayoni maqsadga erishmaydi. Tilshunos
S.Mo'minov
bu haqda fikr yuritib, choyxonada o‘ta ta ’sirchanlik va
kuchli hissiyot bilan Yusufjon qiziq uchun mutlaqo maqbul boTmagan
mavzuda - qudalaridan shikoyat qilib “dardini to‘kayotgan” kishi
suhbatiga chek qo‘yish uchun o‘rnidan
turib itga salom berganligi
128
lavhasi keltirgan. Shunga yaqin, lekin endi kishi tabiati bilan aloqador
holatni Tohir Malikning “Shaytanat” asaridagi Jamshid ismli qahramon
tasvirida ham ko'rish mumkin.
Muallif tasvirlaganidek, “
Jamshid
Do'stlaringiz bilan baham: 
