Innovatsiyalar vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti d. A. Axatova

“Pedagogika tarixi” fanining maqsadi – eng qadimgi zamonlardan to 
hozirgi kungacha turli tarixiy davrlarda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar 
taraqqiyotini tizimli yondashuv asosida o‘rganish, tahlil etish, shuningdek, fan 
to‘g‘risida ko‘nikma va malakalarini tarkib toptirishdan iborat.
Maktab va pedagogika ko‘p asrlik tarixiy yo‘lni bosib o‘tgan. Mazkur 
davrda pedagogika fani ko‘plab g‘oyalar va konsepsiyalar bilan boyib bordi. 
“Pedagogika tarixi” faning predmeti - eng qadimgi zamonlardan to 
hozirgi kungacha bo‘lgan ta’lim-tarbiya, maktab, pedagogik fikrlar mazmuni va 
rivojlanish jarayoni.

---

7 
“Pedagogika tarixi” fanining vazifalari: 
– 
milliy o‘z-o‘zini anglash, kasbiy rivojlanish bilan bog‘liqlikda umumiy va 
pedagogik madaniyatni shakllantirish; 
– 
pedagogik fikrlar rivojini tahlil etish va tizimlashtirish; 
– 
pedagogik g‘oyalarni tahlil etish asosida ularni o‘quv-tarbiya jarayoniga 
tatbiq etish.
Savol: Pedagogika tarixi fani qanday manbalarga asoslanib 
o‘rganiladi? 
Pedagogika tarixini o‘rganish manbalari: 
- 
arxeologik yodgorliklar; 
- 
qo‘lyozmalar; 
- 
xalq og‘zaki ijodi; 
- 
adabiy yodgorliklar; 
- 
hujjatlar; 
- 
badiiy adabiyot; 
- 
memuarlar; 
- 
Sharq va G‘arb mutafakkirlarining asarlari. 
Pedagogika tarixi fani pedagogika, psixologiya, falsafa, madaniyat tarixi, 
O‘zbekiston tarixi, jahon xalqlari tarixi, etnografiya, arxeologiya, 
axloqshunoslik, adabiyot tarixi, tilshunoslik, jamiyatshunoslik va boshqa bir 
qator fanlar bilan uzviy aloqadordir. Bugungi kunda pedagogika tarixini 
o‘rganish 
— 
qadimiy 
yozuvlar, bitiklar, qo‘lyozma manbalar, xalq og‘zaki ijodi, muqaddas diniy 
kitoblar, 
Sharq 
mutafakkirlarining 
merosi, 
pandnomalar, 
jahon 
mutafakkirlarining pedagogik qarashlari, zamonaviy pedagogika fani 
darg‘alarining konseptual g‘oyalari, ta’lim-tarbiya va maorif ishini yuksaltirishga 
doir hukumat qarorlari, milliy istiqlol g‘oyalariga asoslangan milliy mafkura 
materiallari, 
O‘zbekiston 
Prezidentining ta’lim-tarbiyaga oid asarlariga asoslanadi. 

---

8 
Pedagogika tarixi ijtimoiy fan bo‘lib, uning metodologik asosi yosh 
avlodni tarbiyalash an’analarini, jamiyatning taraqqiyot bosqichlaridagi o‘qitish 
va kamol toptirish tizimlarini, ularning qonun- qoidalarini, qomusiy 
mutafakkirlar, ma’rifatparvar adiblar va pedagoglarning ta’lim - tarbiya, 
ma’rifatga doir g‘oyalarini va ularning rivojlanishini mukammal o‘rganadigan 
fandir. 
Pedagogika tarixini o‘quv kursi sifatida Oliy pedagogika o‘quv yurtlarida 
o‘rganish bo‘lajak o‘qituvchilarni tayyorlashda alohida ahamiyatga ega. 
Pedagogika tarixi fanini o‘rganish – kishilik jamiyati taraqqiyoti yo‘lidagi 
tarbiya pillapoyalarining tajribalariga suyangan holda har bir o‘qituvchida 
pedagogik madaniyat va ularga munosabat bildirish kabi malakalarni 
shakllantiradi. 
Pedagogika tarixi kursi talabaning umumpedagogik bilim darajasini 
kengaytiradi, pedagogik merosimizga to‘g‘ri munosabatda bo‘lishga imkon 
beradi, ta’lim va tarbiya nazariyasi va amaliyoti, tarbiya va ta’lim, uning 
rivojlanish jarayoni, jamiyatning sotsial iqtisodiy rivojlanishi va har bir tarixiy 
bosqichda ilmiy bilimlar darajasi bilan bog‘liqligi to‘g‘risida aniq tasavvur hosil 
qiladi. Bo‘lajak o‘qituvchi pedagogika tarixi kursini o‘rgana borib, boshqa 
psixologiya - pedagogika turkumidagi o‘quv fanlari kabi pedagogik tushunchalar 
yuzasidan fikr yuritishga hamda ularning mohiyatini tushunishga ham o‘rgana 
boradi. 
Pedagogika tarixi bo‘lajak o‘qituvchilarga bilim beribgina qolmay, ularda 
milliy iftixor va g‘urur hissini ham tarbiyalaydi. 
Umuman pedagogikamiz tarixini o‘rganish millatimiz tarixini o‘rganish 
bilan uzviy bog‘liqdir. Yosh avlodni tarbiyalash va ularni o‘qitish nazariyasi 
bilan amaliyotning qanday taraqqiy qilib kelganligini bilmay turib, yoshlarni har 
tomonlama komil inson qilib tarbiyalash masalalarini ilmiy ravishda hal etib 
bo‘lmaydi. 

---

9