Institutdan amaliyot rahbari: Ibragimov M. Korxonadan amaliyot rahbari: O’ktamov S. Samarqand -2023 2 mundarija

11-mavzu: Amaliyot bo’yicha hisobotni tayyorlash va rasmiylashtirish 
Moliyaviy hisobotlar ular kompaniyaning ma'lum bir yildagi moliyaviy 
ishlarining aniq tasviridir. Ular kompaniyaning buxgalteriya tahlilchilari 
tomonidan tuzilgan moliyaviy ma'lumotlardan foydalangan holda tayyorlanadi. 
Ular buxgalteriya hisobining belgilangan tamoyillariga rioya qilgan holda xabar 
qilinishi va barcha darajalarda muvofiqligi uchun standartlashtirilishi kerak. 
Moliyaviy hisobotlar muntazam ravishda tuziladi. Ular kompaniyaning moliyaviy 
holati, rentabelligi va faoliyati to'g'risida aniq tasavvur hosil qilish uchun 
ko'rsatiladigan daftarlarning barcha qiymatlarini yozma xulosasi. Ular 
tashkilotlarning o'z tarixlarini ochib berishlari uchun vositadir. Barcha 
kompaniyalar ishlab chiqishi kerak bo'lgan to'rtta asosiy moliyaviy hisobot 
mavjud. Ular birgalikda tashkilotning kuchi va rentabelligini ko'paytiradi. 
Daromadlar to'g'risidagi hisobot - bu tashkilotning foydasini ko'rsatadigan 
moliyaviy hisobot. Pul oqimlari to'g'risidagi hisobotda ma'lum vaqt ichida 
korxonaning pul daromadlari va daromadlari oshkor qilinadi. Ular pul oqimini, 

---

66 
daromadni va balansni hisobga olgan holda kompaniyaning sog'lig'i to'g'risida 
keng qamrovli hisobotlar. Moliyaviy hisobotda kompaniyaning ssuda to'lash 
imkoniyati bor-yo'qligi, agar u schyot-fakturalarni qondirish va aktsiyalarni sotib 
olish uchun naqd pul oqimi mavjud bo'lsa, aniqlanadi. Shuningdek, biznes 
qayerdan naqd pul ishlab chiqarayotgani va bu naqd pul qayerga ketayotgani 
haqida ma'lumot beriladi. Ular biznesning foydalimi yoki yo'qligini, bundan keyin 
ham foyda keltirishini va vaqt o'tishi bilan savdo hajmining pasayib borishi kabi 
katta muammolar paydo bo'ladimi-yo'qligini ko'rsatib beradi. Moliyaviy 
hisobotni o'qish biznesning ahvoliga va kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan 
muammolarning ogohlantiruvchi belgilariga umumiy nuqtai nazarni beradi. 
MChJ yoki shunga o'xshash boshqa muassasa moliyaviy hisobotni biznesning 
qanday yurishini va qo'shimcha tadqiqotlar o'tkazish zarurligini birinchi 
ko'rsatkichi sifatida ko'rib chiqadi Xususiy korxonalarda moliyaviy natijalarini 
tahlil qilish uchun ma’lumotlarni asosan, banklar buxgalterlik balansi, «Foyda va 
zararlar to‘g‘risidagi hisobot»lardan, hamda audit tekshiruvi, yig‘ilishlar 
bayonnomalaridan, zarurat tug‘ilganda buxgalteriya hisobining analitik 
yozuvlaridan olish mumkin. MChJ moliyaviy natijalari tahlili asosiy vazifalari 
quyidagilar hisoblanadi:
• faoliyat moliyaviy natijalarini (foyda yoki zarar) aniqlash;
• foydaning belgilangan rejaga mosligi va o‘tgan davrlardan farqini o‘rganish;
• foydaning tarkibi: daromadlar, xarajatlar miqdori va tarkibidagi o‘zgarishlarni 
o‘rganish hamda ularning sabablarini aniqlash;
• faoliyat davomida tejamkorlikga rioya qilinganligini o‘rganish;
• rentabellik (foydalilik) ko‘rsatkichlarini aniqlash va ularga ta’sir etuvchi 
omillarni o‘rganish;
• xarajatlarni va daromadlarni optimallashtirish orqali foydasni ko‘paytirish ichki 
imkoniyatlarini aniqlash va shu kabilar.
Ushbu vazifalar tahlili kelgusida to‘g‘ri qarorlar qabul qilish uchun asos 
hisoblanadi. 

---

67