Ipakchilik va tutchilik

2-jadval
Respublikamizda tutchilikka ixtisoslashgan xo‘ajaliklarini janubiy va
o‘rtacha iqlimli hududlari uchun tavsiya etilgan tut daraxti duragaylari.

Duragaylar nomi	Bargning shakliga qarab taqsimlanishi,%			Navlarning sovuq urgan qismi,%	1 ga yerdan olinadigan barg hosili
	Butov bargli	Aralash bargli	Qirquv bargli		Sentner	Nazoratga nisbatan
Qatlama x Qarshi-1 Qarshi-1 x Pioner Pioner x SANIISH-14 Kokuso-13 x SANIISH-25 Pioner x Sovuqqa chidamli	100,00 83,09 85,60 74,34 53,34	- 6,98 3,04 23,89 11,67	- 9,93 11,36 1,77 32,99	6,02 7,90 6,44 8,85 8,32	112,9 90,8 106,4 80,6 76,6	147,40 118,60 138,91 105,21 100,0

Urug‘chilik tutzorlarda otalik-onalik daraxtlarini to‘g‘ri joylashtirish va ularning joylanish nisbati urug‘lik tutzorlardan foydalanish uchun keng yo‘l ochib beradigan asosiy omillardandir.

Urug‘chilikni tashkil etishning dastlabki bosqichida tutzorlarda 34% otalik va 66% onalik daraxtlar bor edi. 1938 yilda birinchi marta urug‘chilik tutzorda otalik daraxtlari ikki qator onalik daraxtdan keyin bir qator qilib navbatlab ekildi. 1939 yilda O‘zIITIning Jarariqdagi tajriba uchastkasida ikkinchi urug‘lik tutzorlar barpo etiladi: bunda otalik daraxtlar 34% ni va onaliklari 66% ni tashkil etib, bir qator bitta otalik va ikkita onalik daraxt navbatlanib ekiladi.
Bunda tutzordagi daraxtlarning 75% i onalik va 25 % i onalik daraxtlar otalik daraxt changi bilan to‘la changlanish imkoniyatiga ega bo‘ldi va har gektar maydondan olingan urug‘ miqdori ko‘paydi.
Onalik daraxtlarning meva berishi va har bir mevadan urug‘ chiqish miqdori ko‘pgina omillarga bog‘liq. Masalan, onalik daraxtlar zich qilib ekilganda, ularga soya tushib meva qilishi kamayadi. Bu faqat mevani katta-kichik bo‘lib qolishiga ta’sir etibgina qolmay, urug‘ning sifatiga ham ta’sir etadi.