I(q-q). indd

Hawani’n’ sali’sti’rmali’ i’g’alli’g’i’n’ wo’lshew
Turmi’sta hawa i’g’alli’g’i’n wo’lshew ushi’n du’zilisi a’piwayi’ bolg’an 
Avgust psixrometrinen paydalani’w mu’mkin (yunansha psixros – suwi’q). 
Wo1 tiykari’nan birewi qurg’aq, yekinshisi i’g’al termometrden ibarat 
(43-su’wret). Birinshi termometr hawa temperaturasi’n wo’lsheydi. Yekin-
shisinin’ ushi’ material menen worali’p, to’mengi ushi’ tazalang’an suwli’ 
i’di’sqa tu’sirilgen boladi’. Hawa qansha qurg’aq bolsa, suw materialdan 
sonshali’q tez puwlanadi’ ha’m wonin’ temperatu-
rasi’ sonshelli to’men boladi’. Qurg’aq ha’m i’g’al ter-
mometrler ko’rsetken temperaturalar ayi’rmashi’li’g’i’n 
yesaplap, psixrometriyali’q kesteden sali’sti’rmali’ 
i’g’alli’q ani’qlanadi’. Psixrometriyali’q keste sol 
asbapti’n’ wo’zi menen birge boladi’. Psixrometriyali’q 
kestenin’ bir bo’limi (20–30°C ushi’n) 10-kestede 
keltirilgen.
Mi’sali’, 43-su’wrettegi psixrometdi’n’ qurg’aq 
termometri 28°C ni’, i’g’al termometri 21°C ni’ 
ko’rsetpekte. Bunda termometrdegi parqi 7°C ni quray-
di. Psixrometriyali’q kesteden hawani’n’ sali’sti’rmali’ 
i’g’ali’g’i 53% ekenligin ani’qlaw mu’mkin (10-keste).
p
0
p
φ = ·100%;
(1)
(2)
43-su’wret
42-su’wret
ρ
0
ρ
φ = ·100% .
Molekulyar fi zika ha’m termodinamika tiykarlari’

---

75
A’dette, hawani’n’ sali’sti’rmali’ i’g’alli’g’i 50% ten kem bolg’anda 
hawa qurg’aq, 50-80% bolg’anda normada, 80% ten joqari’ bolg’anda 
i’g’al yesaplanadi’. I’g’alli’qti’n’ joqari’ boli’wi’ metall buyi’mlardi’n’ tat 
basi’wi’na, ag’ash buyi’mlardi’n’ isiniwine ali’p keledi. Qurg’aq hawada 
bolsa ag’ash buyi’mlar wo’zinin’ i’g’alli’g’i’n joq yetip, qi’ysayi’wi’ ha’m 
jari’li’wi’ mu’mkin.
Nawqan qurti’ bag’i’lg’anda, zamarri’q wo’stirilgende, miywelerdi 
saqlaytugi’n jerinde i’zg’arli’qti’n’ jeterli joqari’ boli’wi’n ta’miyinlew 
kerek boladi’.