Iqtisod moliya
Download 1.81 Mb. Pdf ko'rish
|
Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot (1)
|
Xulosa
*Iqtisodiy faoliyat jarayonida kishilar o’rtasida ro’y beradigan munosabatlar iqtisodiy munosabatlar bo’lib, uning markazida mulk munosabatlari turadi. Yaratilgan ne’matlarni qanday o’zlashtirish anna shu munosaatlarga bog’liq. *Mulk munosabatlari resurslarni cheklanganligi tufayli kelib chiqqan. Inson tabiatan o’z manfaatlarini ko’zlovchi, cheksiz bo’lishi, ikkinchi tomondan, resurslarni cheklanganligi kishilik jamiyatining dastlabki pog’onalaridan boshlab ne’matlarni o’zlashtirishda turli-tuman konfliktlar chiqishiga sabab bo’lganki, aqlli mavjulot inson ma’lum qonun-qoidalar ishla chiqish orqali bartaraf qilish yo’lini topgan. * Mulk itisodiy va huquqiy kategoriya bo’lib, ular o’zaro og’liq va bir- birini taqozo qiladi. Mulkchilikni mazmunini o’zlashtirish ifodalaydi. O’zlashtirish esa egalik qilish, foydalanish, tasarruf qilish yaxlitligidan iborat. *O’zlashtirish qanday yuz berishiga ko’ra mulk turlari vujudga kelgan. Ular ma’lum mezonlar asosida ajratilgan. Unga ko’ra kishilik jamiyati vujudga kelgandan hozirga qadar mulkchilikning uch tipi: ijtimoiy mulk, xususiy mulk, hamkorlikdagi mulk va ularga muvofiq ravishda mulk shakllari vujudga kelgan. *Kishilik jamiyati taraqqiyoti shuni ko’rsatadiki, mulkning biron bir turi, shakli monopol mavqega ega bo’lsa, ana shu monopol mavqega ega bo’lgan boshqa mulk egalariga tegishli bo’lgan ne’matlarni ham bir qismini o’zlashtirish imkonini qo’lga kiritadi. *Bozor (aralash) iqtisodiyotining muhim afzalligi shundaki, u mulkchilikning turli- tumanligi asoslangan. Unga ko’ra ko’p ukladli iqtisodiyot barpo etiladi, monopolizmning asosi barham topadi. Shuning uchun mamlakatimiz bozor iqtisodiyotiga o’tish yo’lini tanlar ekan, eng avvalo mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishga alohida ahamiyat berildi. ASOSIY TAYaNCh TUShUNChALAR 1.Mulk 6. Mulkdan foydalanish. 2. Mulk-iqtisodiy kategoriya. 7. Mulkni tasarruf etish 3. Mulk-huquqiy kategoriya. 8. Mulk huquqi. 4.O’zlashtirish. 9. Manfaatlar 5.Mulkka egalik qilish. 10. Iqtisodiyotni erkinlashtirish a) mulkdorlik huquqining mulk egasi qo’lida saqlanib turishi, yaratilgan mahsulotni o’zlashtirishning ijtimoiy shakli b) kishilarning narsaga (mulkka) nisbatan kelib chiqadigan munosabatlar qonun va huquqiy hujjatlarda, davlat tomonidan belgilangan va har bir fuqaro uchun majburiy tartib- qoidalarni ifodalaydi v) mulk bo’lgan boylikni taqdirini mustaqil hal etish, ya’ni undan kelajakda qanday maqsadda foydalanish, ishlatishni belgilash g) mulkka nisbatan, uni o’zlashtirish, xo’jalik yuritish uchun ishlatishch jarayonida kishilar o’rtasida yuz beradigan munosabatlar d) mulkni ishlatib, ko’zlangan maqsadga, natijaga erishish: daromad topish yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish e) kishilar o’rtasida ne’matlar va ulardan foydalanish natijasida vujudga keladigan munosabatlarni jamiyat tomonidan qabul qilingan qoidalari(qonunlar, an’analar, urf-odatlar, ma’muriy farmoyishlar) yo) cheklangan ne’matlarni qabul qilingan tartib asosida o’zlshtirish j) mulkchilikni mazmunini ifodalab, egalik qilish, foydalanish va tasarruf etish yaxlitligi z) odamlar ehtiyojini munosabatlar orqali ifodalanishi i) davlatning iqtisodiy faoliyatdagi hukmronligini, monopol mavqeini sindirib, iqtisodiyotni boshqarishda yagona davlat mexanizmi o’rniga aralash iqtisodiyotga xos bo’lgan bozor mexanizmiga keng yo’l berish Download 1.81 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|