Iqtisodchilar uchun matematika

Modellashtirish - deganda modellari qurish o'rganish va qo’llash jarayoni tushuniladi. Modellashtirish jarayoni quyidagi uch elementni o'z ichiga oladi:

1) subyekt (tadqiqotchi);

2) tadqiqot ob’yekti;

3) o'rganuvchi sub’yekt bilan o'rganilayotgan ob’yektning

munosabatlarini vositalovchi model.

Ilmiy izlanishlar shuni ko'rsatadiki, modcllashtirish qadimgi zamonlardayoq qo'llanila boshlangan va asta-sekin ilmiy bilimlarning, qurilish va arxitektura. astronomiya, fizika, kimyo, biologiya va, nihoyat, ijtimoiy fanlar kabi tobora yangi sohalarini qamrab ola boshladi.

Birinchi matematik modellar F.Kene (1758 y., iqtisodiy jadval), A.Smit (klassik makroiqlisodiy model), D.Rikardo (xalqaro savdo modeli) tomonidan ishlatilgan. XX asr zamonaviy fanning amalda barcha sohalarida modellashtirish usuliga katta muvaffaqiyat va obro'-e'tibor keltirdi.


Oddiy foiz masalalarini yechish

Turli foiz masalalari kundalik turmushinizda, xususan qishloq xo’jalik masalalarini yechishda juda ko’p uchraydi. Shu sababli moliyaviy matematikaning boshlang’ich bir qismi bo’lgan, turli foiz masalalariga qisqacha to’xtalib o’tamiz.

A haqiqiy sonning yuzdan bir ulushi (bo‘lagi) bir foiz deyiladi.

Masalan, A soninig 8% 0,08 ∙A ga, 45% esa 0,45∙ A ga teng bo‘ladi. Boshqacha aytganda, o’nli kasr bilan foiz orasida quyidagicha bog’lanish mavjud: 1% = 0,01; 15% = 0,15; 120%= 1,2.

Umumiy holda oddiy foiz masalalari quyidagicha yechiladi:

A - 100%