Iqtisodiy ta'limotlar

7.1-chizma. F.Kenyening iqtisodiy jadvali (Birinchi varianti) 
Yer egalari o`zlarining 2 minglik daromadining yarmini sanoat tovarlari 
olishga sarf qiladilar, "unumsiz sinf" 2 mingga xom ashyo va qishloq xo`jaligi 
mahsulotlari sotib oladi. Bu jarayon natural ko`rinishda ham namoyon bo`lishi 
mumkin. Bunda 3/5 qism mahsulot muomalaga kiritiladi, undan xuddi pul 
shaklida ham foydalanish mumkin. Unda jarayon boshidan fermerlar iqti-
sodiyotdagi 2 ming pul massasiga ega bo`ladilar. Yerdan foydalanish huquqiga 
ega bo`lish uchun bu summa egalariga (yer ularniki) beriladi, ular esa bu sum-
mani oziq-ovqat mahsulotlari (1 ming) va sanoat tovarlari (1 ming) olish uchun 
sarflaydilar; endi fermerlar olingan 1 mingni asosiy kapitalni qoplash uchun 
hunarmandlarga (unumsiz sinfga) beradilar, ular esa olingan 2 mingni qishloq 
xo`jalik mahsulotlari olish uchun sarflaydilar. Oqibatda fermerlar 3 ming oladi-
lar va 1 mingni sarflaydilar (qoldiq 2 ming); shu yo`l bilan boshlang`ich holatga 
qaytadilar. 
"Unumsiz" sektorning sof mahsuloti 0 ga teng, yangi ishlab chiqarish 
sikli boshlanishi bilan 2 ming pul shaklida yana yer egalariga (renta) beriladi. 
Barcha aytilgan fikrlar bir yil uchundir, lekin uni oylar bo`yicha ham 
tahlil etish mumkin. Bu hozirgi davrdagi taniqli iqtisodchi V.Leontyevning "xa-
rajatlar - chiqarishlar" jadvalini eslatadi. Xuddi Leontyev tizimidek ma'lum 
boylikni yaratish uchun kerakli barcha omillardan cheklangan aniq nisbatda 
foydalaniladi, mazkur sektorning mahsulot qiymati boshqa sektorning umumiy 
Yer egasi daromadi va 
boshlang`ich bo`nak 
foizlarini to`lash uchun 
foydalaniladigan 
summalar 
“Yillik bo`nak” 
Yer egasi daromadi 
Unumsiz sinf 
bo`naklari 
2 ming 
1 ming 
1 ming 
1 ming 
2 ming 
1 ming 
1 ming 
1 ming 
Yillik bo`naklarning 
qoplanishi 
2 ming 
Yakun 
5 ming 
2 ming 
Izoh: Strelkalar xarajatlarning yo`nalishini 
ko`rsatadi 
Bundan bir ming kelasi yil aylanma capital sifat-
ida reinvestitsiya qilinadi 

---

128 
to`lovlari bilan to`la qoplanadi (1-jadvalga qarang). Bizning misolda uchta 
sektor mavjud (uning soni ko`p ham bo`lishi mumkin).