Iqtisodiy ta'limotlar

Asosiy tushuncha va iboralar 
Nomukammal 
raqobat; 
E.Chemberlin; 
monopoliya; 
mahsulot 
differensiatsiyasi; tovarning alohida, individual xususiyatlari; tovar sifati va 

---

300 
reklama; 
baholanmaydigan 
omillar; 
quvvatlar 
ortiqchaligi 
fenomeni; 
J.Robinson; monopoliyaga munosabat; monopsoniya, xaridor monopoliyasi; 
"samaradorlik yoki adolat". 
 
Nazorat va mulohaza uchun savollar 
1. Nomukammal raqobat bozori nazariyalarining paydo bo`lish shart-
sharoitlari qanday? 
2. E.Chemberlin monopoliya deganda nima tushuniladi? 
3."Mehnat diffensiatsiyasi" nimani bildiradi? 
4.Baholanmagan raqobat omillari nima 
5.Monopolistik raqobat sharoitda "Kuvvatlar ortiqchaligi fenomeni" 
nima? 
6.J.Robinsonning 
monopoliyaga 
munosabati, 
mukammal 
va 
nomukammal raqobat nima? 
7.Monopsoniya nima?

---

301 
Iqtisodchilar va siyosiy faylasuflarning to`g`ri g`oyalari ham, xato 
g`oyalari ham biz o`ylaganimizdan kattaroq ta'sir kuchiga ega. 
J.M.Keyns.
18-BOB. IQTISODIYOTNI DAVLAT TOMONIDAN 
TARTIBGA SOLISH TA'LIMOTLARI 
 
1929-1933 yillardagi jahon iqtisodiy inqirozi sanoat jihatidan 
rivojlangan va past rivojlangan mamlakatlarga katta zarba berdi. Avvalgi 
(klassik, neoklassik) ta'limotlar tadqiqotida mikroiqtisodiy tahlil (alohida 
korxona) asosiy o`rinni egallagan bo`lsa, inqiroz katta ishsizlik sharoitida 
boshqacha, makroiqtisodiy tahlil (davlat, jahon) ga zarurat tug`ulgan edi. 
Fanning bu sohasida hozirgi davrning taniqli iqtisodchisi J.M.Keyns muhim 
kashfiyotni yaratdi. 
Xuddi shu davrda ijtimoiy iqtisodiyot masalarida munozara kuchaydi. 
Unda erkin xo`jalik faoliyati va davlatning iqtisodiyotga aralashuvi, trestlar va 
sindikatlar, proteksionizm va fritrederlik muomalalari ko`ndalang bo`lib turar 
edi. Shu davrdagi ilmiy tadqiqotlar muammosi hozirga davrda, hozirgi kunlarda 
ham nihoyat dolzarb, chunki davlat bozor iqtisodiyotini tartibga solishi 
kerakligi kerakmi-yo`qmi masalasi uzul-kesil hal etilmagan. Bu borada ikki 
yo`nalish hukmron. Keyns ta'limotigi to`la asoslanuvchilar - keynschilar va 
unga qisman qo`shiluvchilar neoliberalllardir.