Iqtisodiyot” kafedrasi “Global iqtisodiy rivojlanish” fanidan

Ikkinchidan, davlatning global iqtisoddagi muvaffaqiyati, uning tez-tez uchrab turadigan global inqiroz va shoklarni singdirib, ichki iqtisodga ta'sirini kamaytiradigan institutsional tayyorgarlik bilan bog‘liq. Buning sababi gipergloballashuvning asosiy qismlari bo‘lmish xalqaro savdo va kapitalning erkin harakati, afsuski, mamlakat ichida g‘oliblar bilan birga mag‘lub qatlamni ham yuzaga keltiradi. Bu erkin savdodagi raqobat tufayli ish o‘rinlari yo‘qolishi sababli qashshoqlashishda ko‘rinadi. Globalizm qarshisidagi rivojlanayotgan davlat sifatida O‘zbekiston ham savdo erkinlashishi natijasida kelib chiqadigan ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni bartaraf etib, erkin savdo orqali yutqazuvchi qatlamni ijtimoiy himoyalashga tayyor bo‘lishi lozim. Shuningdek, moliya bozorlarini tayyorgarliksiz holda, tajribasizlik qilib erkinlashtirish ko‘pchilik davlatlarga qimmatga tushganidan hukumat o‘rnak olishi va tartibga solinmagan kapital oqimlari harakatidan o‘ta ehtiyot bo‘lishi kerak. Hukumat bugungi kunda ichki makroiqtisodiy siyosat, soliq tizimi va moliyaviy qoidalar yaxlitligini qisqa muddatli foydaga asoslangan erkin kapital oqimidan ustun qo‘yishi lozim.
Globallashuv jarayoni kechayotgan bugungi kunda nufus nazariyasi asosida rivojlanayotgan qator demografiyaga bog‘liq fanlarga extiyoj kattadir. Hozirgi davrda xalqaro demografik vaziyatning keskinlashuvi, nufus masalasining insoniyat global muammolarining ajralmas tarkibiy qismiga aylanganligi demografik fanlarning jadal rivojiga turtki bermoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlardagi dunyoviy miqyos kasb eta boshlagan demografik portlash, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlardagi demografik tanazzul, urbanizatsiya va xalqaro migratsiya muammolari globallashuv jarayoni kuchayganligining dalildir. Ayni paytda demografik muammolar ilmiy muammolar sarhadlarini buzib o‘tib, insoniyatning saqlanib qolishi va rivojlanishini belgilovchi umuminsoniy muammolarga aylanib bormoqda. Muammolarni hal etish yo‘llari, usullari bir xil emas, turli mintaqalarda turlicha echimi mavjud, ba’zilarini hal etish yo‘llari esa, hali ishlab chiqilmagan. SHu boisdan, demografik fanlarning ham amaliy taraqqiyoti hozirgi zamon fanining ustuvor yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qolmoqda.


Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish joizki iqtisodiy globallashuvning tarkibiy qismlari hukumatlar oldida, ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda, o'tgan o'n to'qqizinchi asr globallashuviga qaraganda faolroq ishtirok etgan yangi muammolarni tug'dirayotgani ko'rsatildi.
XIX asr oxiridagi birinchi globallashuvdan to hozirgi kungacha sifat jihatidan ham, miqdor jihatidan ham katta farqlar mavjud, ammo katta institutsional yutuqlarga va AKTga qaramay, ikkalasida ham ajralib turadigan narsa shundaki, xalqaro iqtisodiy integratsiya hali yakunlanmagan. Ushbu fakt milliy yurisdiktsiyalarning xilma-xilligi va turli mamlakatlar fuqarolarining afzalliklariga javob beradigan xalqaro bitimlarni rag'batlantirishni cheklaydigan geografik omillarning asosiy sabablaridan biridir.
Ya'ni, bu Rodrik tomonidan e'lon qilingan Diktatura bozorining chekkasida joylashgan bo'lib, bu aksariyat jamiyatlar uchun ko'proq noqulayliklar tug'diradi. Biroq, globallashuv xavf ostida emas; ushbu hodisaning tendentsiyasi ijobiy, ammo cheklangan. Globallashuv kengayib borayotgan bo'lsa-da, avtarkada qolish uchun xarajatlar oshib borishi aniqlandi. Garchi turli xil empirik tadqiqotlar savdo ochiqligi va o'sish o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlikni o'rnatishga qodir emasligiga qaramay, ular ko'rsatgan narsa shundaki, erkin savdo ushbu turdagi savdo siyosatini amalga oshiradigan mamlakatlar uchun, qolgan davlatlar bilan taqqoslaganda, yaxshi natijalar beradigan alternativadir. avarxiyada.
Tahlillar shuni ko'rsatadiki, ushbu qulay natijalarga erishish uchun samarali institutlar bilan milliy stsenariyni yaratish va savdo erkinlashtirilishi bilan birgalikda globallashuvning afzalliklari va potentsial foydalariga ega bo'lgan tegishli siyosat aralashmasini topish muhimdir. Savdo va moliyaviy islohotlar bilan bu etarli emas; rivojlanayotgan mamlakatlar chuqurlashishi va institutsional islohotlarni amalga oshirishi kerak. Shu ma'noda, qonunchilik va institutlarni takomillashtirish, shuningdek, XIM va portfelni to'g'ri tartibga solish ushbu harakatlarning potentsial afzalliklariga ega bo'lishi mumkin.
Shartnomalar JSTning asosiy asoslarini hurmat qilish va federalizmga qaratilgan global harakatlarga rioya qilish sharti bilan mintaqaviy federalizmga nisbatan birlashuvchi pozitsiyalar globallashuvning qo'zg'atuvchisi bo'lishi mumkin, bu esa milliy manfaatlarni aks ettiruvchi samarali millatlararo institutlarni talab qiladi. Shunday qilib, bilan tegishli bosqich va tegishli siyosat aralashmasi, globallashuv aniq foydali natijalarni o'z ichiga oladi.
Ammo, globallashuv unga botgan barcha mamlakatlar uchun uzoq muddatli o'sishni rag'batlantirishga qodir, deb aytish noto'g'ri bo'lar edi, chunki muammolar, asosan rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotida noqulayliklar va heterojen natijalar bilan yuzaga keladi. Ushbu muammolardan biri - bu liberalizm singari iqtisodiy va ijtimoiy birdamlik modelini yo'qotishdir (Ruggie 1982). Global iqtisodiyot trilemmasi orqali iqtisodiy globallashuvga qo'shilishni istagan mamlakatlar to'liq suverenitet va demokratiyani qo'lga kirita olmasliklari isbotlandi. Taklif qilinayotgan variant - xalqaro tashkilotlar milliy davlat ehtiyojlarini adolatli va samarali ravishda ta'minlab turar ekan, demokratiyaga uzoq muddatli uzluksizlikni berish.
Buni amalga oshirish uchun xalqaro boshqaruvning iqtisodiy institutlarini isloh qilish ham zarur bo'ladi. Shu munosabat bilan idoralar global integratsiyalashuv jarayonida barcha mamlakatlarga potentsial imtiyozlardan foydalanishga imkon berib, iqtisodiy integratsiya jarayonida oldinga siljish uchun ekumenik jihatdan qabul qilingan qoidalar bilan o'z rolini global miqyosda qayta ko'rib chiqishi kerak.
Jahon savdo tashkiloti rivojlanayotgan mamlakatlarning integratsiyasida muhim ahamiyat kasb etadi. Buning uchun uni kambag'al davlatlar o'zlarining institutsional tuzilishini va ularning jahon iqtisodiyotiga qo'shilishini osonlashtirish uchun taqsimot o'sishi uchun tegishli siyosat aralashmasini aniqlaydigan rivojlanish foydasiga rejim deb hisoblash kerak.
Xalqaro savdoni boshqarish tizimini takomillashtirish talab etilayotganligi sababli, unga xalqaro moliya tizimini yanada kengroq tartibga solish talab etilmoqda. O'tgan subprime inqirozi shuni ko'rsatdiki, moliyaviy globallashuv tartibga solinmasdan xavfsiz emas. Bunga misol sifatida AQShda ipoteka inqirozi misli ko'rilmagan ta'sir ko'rsatdi, bu Evropa, Osiyo va Lotin Amerikasi iqtisodiyotiga ham ta'sir ko'rsatdi. Bu davlatlarning ushbu globallashuv jarayonida o'zaro bog'liqligi haqiqati haqida gapiradi. 2007 yil iyun oyida boshlangan subprime inqirozidan beri fuqarolar o'z hukumatlaridan global manfaatlar nuqtai nazaridan o'z manfaatlarini himoya qilish qobiliyatining etishmasligini va ishsizlikning ayanchli doirasiga tushib qolganliklarini talab qiladigan ijtimoiy notinchlik. o'sish va qarzdorlik paydo bo'ldi. Ushbu maqolada ko'rsatilgandek, aksariyat mamlakatlar ushbu globallashuvni boshdan kechirgan buyuk o'zgarishlardan biri bu katta iqtisodiy va moliyaviy liberallashtirishga qaratilgan siyosatining o'zgarishi edi. Shu munosabat bilan biz shuni tasdiqlashimiz mumkinki, Rodrikning global iqtisodiyotning integratsiyasi uchun zarur bo'lgan "Global iqtisodiyot trilemmasi" ga binoan, bu federatsiyalashgan xalqaro tizim bo'lib, u erda millatlararo organizmlar demokratik amaliyotga ega bo'lib, o'zaro bog'liqlik va global iqtisodiy aloqalarni osonlashtiradi.. Ushbu qadam global federal tizim uchun muhim; aks holda dunyo yanada chuqur iqtisodiy inqirozga uchrashi mumkin va jamiyatlarda keng ta'sir ko'rsatishi mumkin.