Iqtisodiyot va menejment” fakulьteti «Menejment» kafedrasi

Ishlab chiqarish usuli — ishlab chiqaruvchi kuchlar va ishlab chiqarish munosabatlari birligi hamda o’zaro ta’siri.
Ishlab chiqaruvchi kuchlar — ishlab chiqarishning shaxsiy va moddiy omillari, ya’ni ishchi kuchi bilan ishlab chiqarish vositalari birligi.
Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar — bu kishilar uchun zarur bo’lgan hayotiy ne’matlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va is’temol qilish jarayonida vujudga qeladigan munosabatlar.
Texnologik usul — mehnat vositalari, materiallar, texnologiya, energiya, axborotlar va ishlab chiqarishni tashkil etish birgalikda ishlab chiqarishning texnologik usuli deyiladi.
Mulkchilik munosabatlari — bu mulkka egalik qilish, uni tasarruf etish, undan foydalanish va o’zlashtirish jarayonida vujudga keladigan munosabatlar.
Mulkdan foydalanish — bu mol-mulkning iqtisodiy faoliyatda ishlatilishi yoki ijtimoiy hayotda qo’llanilishi.
Mulkni tasarruf etish — bu mol-mulk taqdirini mustaqil hal qilish.
Mulkka egalik qilish — mulkdorlik huquqining uning egasi qo’lida saqlanib turishini bildiradi va yaratilgan moddiy boyliklarni o’zlashtirishining ijtimoiy shaklini ifodalaydi.
Mulk ob’ektlari — bu mulkka aylangan barcha boylik turlari.
Mulk sub’ektlari — bu mulk ob’ektini o’zlashtirishda qatnashuvchilar, mulkiy munosabatlar ishtirokchilari.
Xususiylashtirish — mulkka egalik huquqining davlatdan xususiy shaxslarga o’tishi.
Davlat tassarrufidan chiqarish — bu davlat mulki hisobidan boshqa nodavlat mulk shakllarining vujudga keltirilishi.

Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar

1. 
   Bozor iqtisodiyotiga o’tishning jaxon tajribasida sinalgan asosiy yullari (modellari)ni ta’riflab bering. Ularning umumiy va uziga xos tomonlarini ko’rsating.
   
2. 
   O’zbekistonnning bozor munosabatlariga utish yuli qanday xususiyatlarga ega? Respublika iqtisodiyotini islox qilishga qanday tamoyillar asos qilib olinadi?
   
3. 
   Bozor munosabatlarini bosqichma bosqich qaror toptirish printsipining mazmunini batafsil tushuntiring. Xar bir boqichning maqsad va vazifalarini to’laroq bayon qiling.
   
4. 
   Respublika iqtisodiyotni islox qilish qanday yo’nalishlar bo’yicha amalga oshiriladi. Xar bir yo’nalish bo’yicha o’zingizning fikr muloxazalaringizni bildiring.
   
5. 
   Bozor munosabatlariga o’tishda iqtisodiy isloxotlar o’z oldiga qanday vazifalarni qo’yadi. Bu vazifalarning tularoq tavsifini bering.
   
6. 
   Bozor iqtisodiyotini shakllantirish davrida davlatning yetakchilik faoliyati nimadan iborat ekanligini tushuntirib bering.
   
7. 
   O’zbekistonda bozor iqtisodiyotini qaror toptirishning qanday davlat dasturlarini bilasiz? Ular bir birlari bilan qanday bog’langanligini tahlil qiling.
   
8. 
   Iqtisodiyotni erkinlashtirish va isloxotlarning chukurlashtirishning mazmunini tushuntiring. Respublikamizda iqtisodiyotni erkinlashtirish o’z oldiga qanday vazifalarni qo’yadi?
   
9. 
   Mulkchilik munosabatlarining iqtisodiy mazmunini bayon qiling. Mulkka egalik qilish, undan foydalanish va mulkni tasarruf qilish tushunchalarini izohlang.
   
10. 
    Mulkchilikni iqtisodiy va huquqiy mazmuni nimadan iborat? Mulkchilik qachon «xuquqiy» kategoriya sifatida qoladi?
    
11. 
    Mulk ob’ektlariga tushuncha bering va ularning asosiy turlarini sanab kursating. Mulk sub’ektlarini ta’riflang. Kimlar mulk sub’ektlari bo’lib, chiqishi mumkin?
    
12. 
    Xususiylashtirish tushunchasining mazmunini taoriflang. Xususiylashtirish qanday usullarda amalga oshiriladi?
    
13. 
    Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish asosida qanday nodavlat mulk shakllari vujudga keltiriladi?
    
14. 
    Qanday bosqichlarda amalga oshiriladi? Bu jarayonlarning hozirgi bosqichidagi O’zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish xususiyatlari nimalardan iborat?