Iroda kuchi nima? Nega insonlar iroda kuchiga muhtoj?

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

4-Topshiriq

Dasturiy injiniring fakulteti: Topshirdi: A.Roziqov

313-20-guruh talabasi Qabul qildi: Sh.Azimova.
Toshkent 2023
Savollarga to’liq javob bering.

1. 
   Iroda kuchi nima? Nega insonlar iroda kuchiga muhtoj?
   
2. 
   Liderlik nima va u qanday turlarga ajratiladi?
   

Iroda kuchi nima? Nega insonlar iroda kuchiga muhtoj?


Iroda haqida umumiy tushucha

Iroda — odamning oʻz faoliyati va psixik jarayonlarini oʻzi boshqarishda namoyon boʻladigan qobiliyati. Inson irodaviy viy harakatini amalga oshirar-kan, oʻziga xukmron ehtiyoj va xohishlariga qarshi turadi: Iroda uchun "men xohlayman" degan kechinma emas, balki "kerak", "bajarishim shart" degan kechinma xosdir.

Inson faoliyatining barcha turlari va har qanday mehnat kishidan mustahkam irodani talab qiladi. Iroda mehnatda paydo boʻladi va toblanadi. Irodaning ongdagi faoliyati harakat maqsadini belgilashda, maqsadga erishish vosi-talari va yoʻlyoʻriqlarini oldindan aniqlab, maʼlum qarorga kelishda hamda bu qarorni ijro etishda namoyon boʻladi. Odamda irodaning qay darajada ekanligi maqsadni qanday roʻyobga chiqarishida koʻrinadi. Irodaviy harakat jarayonlarida kishi ichki va tashqi toʻsiqlarga duch keladi. Ichki toʻsiqlar kishining oʻziga, uning ichki mayllariga xos holat. Kishining ichki mayllarini yenga olish, oʻzini boshqarish va oʻz ustidan hukmronlik qila bilish layoqati ichki iroda deb ataladi. Tashqi toʻsiklar tevarakatrofdagi voqelikda uchraydi. Kishining ana shunday tash-qi toʻsiqlarni yenga olish layoqati tashki iroda deb ataladi. Irodaviy faoliyatda tashqi toʻsiqlarni yengish ichki toʻsiqlar ni yengish bilan uzviy bogʻliq.
Irodaning muhim sifatlari: oʻzini tuta bilish, dadillik, qatʼiylik, chidam va toqat, prinsipiallik, mustaqillik va boshqalar. Iroda kuchi shu sifatlarning qay darajada namoyon boʻlishiga qarab belgilanadi. Kishi yuksak gʻoyalarga asoslangan ongli qatʼiyat va sabot bilan oʻz harakati yoʻlidagi toʻsikdarni yengar ekan, u kuchli iroda egasi hisoblanadi. Iroda kishining harakteri bilan uzviy bogʻliq, uning shakllanishida muhim rol oʻynaydi.

Iroda kuchi nima va u nima uchun juda muhim?

Iroda kuchi nimaga muhtojligi haqida o'ylaganingizda, birinchi navbatda qanday fikr keladi? Ko'pchiligimiz uchun iroda kuchining klassik sinovi vasvasadir, xoh u donut, xoh sigaret yoki bir kecha-kunduzlik. Odamlar “men irodasizman” deyishsa, bu odatda “Og‘zim, oshqozonim, yuragim yoki... (tana a’zoyim o‘rniga) “ha” demoqchi bo‘lsa, “yo‘q” deyishim qiyin” degan ma’noni bildiradi. Uni "men qilmayman" kuchi deb nomlang.
Ammo yo'q deyish qobiliyati irodaning faqat bitta tarkibiy qismidir. Ba'zan "ha" deb aytish muhimroq bo'ladi - aks holda ertaga (yoki abadiy) qoldirgan barcha ishlarni qanday qilib bajarasiz? Ishonchsizlik, mayda tashvishlar yoki cheksiz teleko'rsatuvlar oqimi sizni ishontirishga harakat qilsa ham, iroda kuchi uni vazifalar ro'yxatiga kiritishga yordam beradi. O'zingiz qilishingiz kerak bo'lgan narsani qilish qobiliyati, hatto qalbingizning bir qismi buni xohlamasa ham, biz "men" kuchini chaqiramiz.

Men xohlayman" va "men qilmayman" vakolatlari o'z-o'zini nazorat qilishning ikkita jihati, ammo bu ular bilan cheklanmaydi. O'ngga "ha" va "yo'q" deyish uchinchi kuchni talab qiladi: haqiqatan ham nimani xohlayotganingizni eslab qolish qobiliyati. Bilaman, siz chindan ham shokoladli pechene, uchinchi martini yoki dam olishni xohlayotgandeksiz. Ammo vasvasaga duch kelganingizda yoki sekinlik bilan noz-karashmaga duch kelganingizda, esda tutishingiz kerakki, siz haqiqatan ham tor jinsi shimlar kiyish, lavozimga ko'tarilish, kredit karta qarzingizni to'lash, nikohingizni saqlab qolish yoki qamoqdan qochishdir. Aks holda, sizni bir lahzalik istaklardan nima to'xtatadi? O'zingizni o'zlashtirish uchun siz uchun haqiqatan ham nima muhimligini bilishingiz kerak. Bu "Men xohlayman" ning kuchi.

o'zini boshqarish Bu uchta kuchni boshqarishdir: "Men xohlayman", "Men xohlamayman" va "Men xohlayman" va bu sizning maqsadlaringizga erishishga yordam beradi (yoki
muammoga duch kelmang).