Ish haqi va mehnat munosabatlari

Ishchi kuchi umumiy taklifini belgilab beruvchi omillar:

• Mamlakat aholisining soni;
• Aholining umumiy sonida mehnatga yaroqli bo`lganlar salmog`I;
• Aholining jinsiy va yosh tarkibi.

Mehnatning sof raqobatli bozorida ish haqi darajasining aniqlanishi:

• Ish haqi darajasi alohida mehnat turiga yalpi talab va uning yalpi taklifi ta`sirida shakllanadi;
• Alohida ishga yo`llanuvchilar va ishga yo`llovchilar ish haqi darajasiga ta`sir ko`rsata olmaydi;
• Mehnatga umumiy talab yoki uning umumiy taklifidagi ancha katta o`zgarishlar ish haqi darajasida o`zgarish bo`lishiga olib keladi.

Inson kapitaliga investitsiyalar:

• Ta`limga va malakaviy tayyorgarlikka investitsiyalar;
• Sog`liqni saqlashga investitsiyalar;
• Ishchi kuchi qo`nimligini ta`minlashga investitsiyalar.

Ish kuchi bozorining alohida modellarida ish haqi darajasining aniqlanishi. Inson kapitaliga investitsiyalar.
Mehnatning alohida turlariga talab va ish haqi darajasini belgilovchi omillar:
Aniq mehnat turining unumdorligi;
Birgalikda foydalaniladigan resurslarning bahosi va unumdorligi.
Aniq mehnat turi ishlab chiqargan mahsulotlarning bozor baholari;
Mehnatning alohida turlariga ish haqi darajasida farq bo`lishini keltirib chiqaruvchi omillar:

• Mehnatning aniq turi taklifining cheklanganligi;
• Bajariladigan ishlarning jozibadorligi;
• Ishlovchilarning malakasi, kasbiy tayyorgarligi va mahorati.

Xarajatlarning jalb etilish manbaiga ko`ra turkumlanishi

Tashqi va ichki xarajatlar ning mohiyatini ochib berish, ularning bir-biridan farqini tushuntirishda bugungi kunda bizning xo`jalik amaliyotimizda ko`plab faoliyat yuritayotgan yakka tartibdagi tadbirkorlarni yaqqol misol tariqasida keltirish qo`l keladi. Aytaylik, biron-bir tadbirkor o`ziga qarashli bo`lgan xonadonda kichik ishlab chiqarish sexi tashkil qildi. Bu erda uning tashqi xarajatlari aniq: ishlab chiqarish uchun zarur bo`lgan xom ashyo uchun to`lov, elektr energiyasi, suv va boshқa kommunal xizmatlar uchun to`lovlar, transport xizmatlari uchun to`lov va boshqalar