Ишлаб чиқаришнинг метрологик таъминоти мундарижа

Яроқсизга чиқариш параметрларининг энг чекка қийматлари (ГОСТ 8.051)*

Ўлчашнинг нисбий хатолигиАмет, %	Нотўғри қабул қилинган деталларнинг эҳтимолли сони m, %	Нотўғри яроқсизга чиқарилган деталларнинг эҳтимолли сони n, %	Нотўғри қабул қилинган деталларнинг чегарадан ташқарига нисбий чиқиши с/IT
1,6	0,37 дан 0,39 гача	0,7 дан 0,75 гача	0,01
3	0,87 дан 0,9 гача	1,2 дан 1,3 гача	0,03
5	0,16 дан 1,7 гача	2,0 дан 2,25 гача	0,06
8	2,6 дан 2,8 гача	3,4 дан 3,7 гача	0,1
10	3,1 дан 3,5 гача	4,5 дан 4,75 гача	0,14
12	3,75 дан 4,1 гача	5,4 дан 5,8 гача	0,17
16	5,0 дан 5,4 гача	7,8 дан 8,25 гача	0,25
Эслатма. m ва n нинг биринчи қийматлари ўлчашларнинг хатоликларининг нормал тақсимланиш қонунига, иккинчиси – тенг эҳтимоллик бўйича тақсимланиш қонунига мос келади.

Конструкторлар дастлаб буюмнинг хизмат мўлжалланишидан келиб чиқиш билан деталнинг геометрик ўлчамига йўл қўйилишни белгилайди. Шундан кейин жадвал бўйича (3-илова) δ йўл қўйиладиган ўлчаш хатолиги топилади ва сўнгра 6.4 жадвал ёки графиклар бўйича (6.4 расмга қаралсин) нотўғри қабул қилинган деталларнинг сони аниқланади. Агар буюмнинг ишлаш шартлари бўйича нотўғри қабул қилинган деталларнинг сони ва бу деталларнинг ўлчамининг йўл қўйилишлар майдонининг чегарасидан ташқарига чиқиши йўл қўйса бўладиган деб топилса, танланган йўл қўйилиш қолдирилади ва шу тариқа деталнинг энг чекка ўлчамлари қабул қилиш чегаралари бўлиб ҳисобланади деб белгиланади (6.2 а расмга қаралсин). Агар конструктор ўлчаш хатолигининг таъсирини сезиларли деб топса, у ҳолда бу таъсирни камайтиришнинг иккита усули бор: биринчидан, кўпроқ аниқ квалитетни танлаш (йўл қўйилишни камайтириш), шу тариқа йўл қўйиладиган ўлчаш хатолигини камайтириш, ёки иккинчидан, тайёрлашга йўл қўйилишни камайтириш ва шунга мувофиқ нотўғри қабул қилинган деталларда йўл қўйилиш майдонининг чегараларидан ташқарига чиқиш катталигини камайтириш билан ишлаб чиқаришга йўл қўйилишни киритиш мумкин.

Технологлар ҳақиқий ва нотўғри яроқсизга чиқарилган деталларнинг сони бўйича технологик жараённи баҳолайди. Агар олинган натижалар қониқарли деб топилса, у ҳолда метрология хизматига конкрет ўлчаш воситасини танлаш топширилади. Агар натижалар қониқарсиз деб топилса, у ҳолда технологик жараён ўзгартирилади ёки ишлаб чиқаришга йўл қўйилиш киритилади.
Метрологлар ўлчанадиган ўлчам, тайёрлашга йўл қўйилиш ва δ йўл қўйиладиган ўлчаш хатолигини ҳисобга олиш билан РД 50-98-86 бўйича конкрет ўлчаш воситасини танлашни амалга оширади. Ўлчашларни таъсир кўрсатувчи катталикларнинг қийматлари (6.2 ва 6.3 жадвалларга қаралсин) ГОСТ 8.050 да ёки конкрет турдаги ўлчаш воситасига берилган меъёрий ҳужжатларда берилган қийматлардан фарқ қиладиган шароитларда ўтказишда таъсир функцияларини меъёрлаш, яъни ўлчаш воситасининг кўрсатишларининг таъсир кўрсатувчи катталикларга боғланишларини кўрсатиш ва шу асосда ўлчаш воситасининг кўрсатишларига тузатмалар киритиш зарур бўлади.
Конкрет ўлчаш воситасини танлаш жараёнини соддалаштириш учун 6.5 ва 6.6 расмларда кўрсатилган номограммалардан фойдаланиш мумкин. Сўнгра 6 - 9 иловалардаги жадваллар бўйича мўлжаллама тарзда танланган ўлчаш воситасининг метрологик тавсифларининг қабул қилинган ўлчаш шартларига мувофиқлиги текширилади.

Измеряемый размер, мм